Τα εμφυλιοπολεμικά σκίτσα του νεαρού Μποστ

Οι Μποστ-maniacs του ελληνικού διαδικτύου έχουν το δικό τους σημείο συνεύρεσης. Είναι οι ‘Σελίδες Μποστ‘ στον ιστότοπο του Νίκου Σαραντάκου, κλικ εδώ, και οι αναρτήσεις στην κατηγορία ‘Μποστ’ στο ιστολόγιο του Νίκου Σαραντάκου, επίσης, κλικ εδώ. Εκεί συναντιούνται οι fans του Μποστ, και έπειτα από κάθε καινούργιο σκίτσο του ιδιοφυούς πολυ-δημιουργού Μποστ, που καταφέρνει και ξεθάβει ο Νικοδεσπότης, ακολουθεί συζήτηση, με σχόλια, με νέες πληροφορίες και γνώση, συζήτηση συνήθως πνευματώδης και με χιούμορ, πάντοτε με έναυσμα την βιτριολική διεισδυτική ματιά του δαιμόνιου Μοστ μέσα στα … κώμικ.
Εμείς σήμερα θα ασχοληθούμε με άλλη πτυχή της δημιουργίας του πολυτάλαντου Μποστ. Πρόκειται για τα σκίτσα που έφτιαχνε, μάλλον για βιοποριστικούς λόγους, την περίοδο του εμφυλίου πολέμου. Αν και ο Μποστ είχε συνδεθεί με το ΕΑΜ την περίοδο της Κατοχής (είχε γράψει μάλιστα και ΕΑΜίτικα κάλαντα την Πρωτοχρονιά του 1945, που ο μετέπειτα σκηνοθέτης στην Σοβιετική Ενωση, Γιώργος Σεβαστίκογλου τα τραγουδούσε μέσα στα Δεκεμβριανά του 1944 στα νοσκοκομεία του ΕΛΑΣ), την ώρα των εμφύλιων συγκρούσεων, ο Μποστ σατίριζε πάλι τα τεκταινόμενα με τα σκίτσα του, μάλλον κατά παραγγελία, αλλά έχοντας στο στόχαστρό του την μία μόνο πλευρά. Οπωσδήποτε, τα σκίτσα αυτά λίγο θυμίζουν τις μετέπειτα δημιουργίες του, όπως τις ξέρουμε από την μετά το 1950 εποχή. Λείπει η αποδομητική των γεγονότων προσέγγιση των θεμάτων (ή, μάλλον, του θέματος, θα έπρεπε να πούμε, αφού η θεματολογία είναι αποκλειστικά οι εμφύλιες συγκρούσεις), αν και ο νεαρός Μποστ αποδεικνύεται και πάλι πολύ ενημερωμένος (όπως αργότερα), αλλά και ευρηματικός (όπως αργότερα), όχι όμως στα σουρεάλ επίπεδα που είχε φτάσει αργότερα.
Δεν υπάρχουν σαφείς πληροφορίες για τον αριθμό των σκίτσων αυτών, ούτε για τις ακριβείς ημερομηνίες που δημοσιεύτηκαν, ούτε καν για την εφημερίδα (ή εφημερίδες) που τα φιλοξενούσε. Κατά μία πληροφορία πρόκειται για την εφημερίδα ‘Εθνικός Κήρυξ‘. Και αυτό οφείλεται στο ότι αυτά τα σκίτσα δεν έχουν διασωθεί, ούτε ο ίδιος ο δημιουργός τους φρόντισε να τα περιλάβει σε κάποια (μελλοντική) σύνοψη· για την ακρίβεια, ο Μποστ δεν μίλησε ποτέ για αυτά τα σκίτσα. Οπωσδήποτε η ειλικρινής του σχέση με την Αριστερά έπαιξε κάποιο ρόλο.
Από τα διασωθέντα σκίτσα, ας δούμε 6 από αυτά (θα ακολουθήσουν και άλλα).

Να σημειώσουμε, μόνο, με την ευκαιρία, ότι ψάχνουμε πληροφορίες για την ‘λαϊκή όπερα’ με τίτλο ‘Μαμά η Ελληνίς‘ που έγραψε ο Μποστ, και στην οποία τη μουσική έγραψε ο Πάνος Τζαβέλλας, όπως μπορούμε να δούμε και στην ιστοσελίδα του τελευταίου, κλικ εδώ. Αν κάποιος/α γνωρίζει κάτι σχετικό, ας κάνει έναν κόπο στο basilikimetatroulou at yahoo dot gr, ευχαριστούμε εκ των προτέρων.

1. Ενθύμιον ‘Γράμμος’.

Ενθύμιον "Γράμμος".
Ενθύμιον «Γράμμος».

 

2. Αυτό το σκίτσο ίσως είναι από το τέλος καλοκαιριού του 1949, αφού αναφέρονται και τα δύο θέατρα της ήττας του ΔΣΕ, και ο Γράμμος και το Βίτσι

Ο "Δημοκρατικός Στρατός" κι ένας καπετάνιος ονόματι Νταβέλης.
Ο «Δημοκρατικός Στρατός» κι ένας καπετάνιος ονόματι Νταβέλης.

 

3. Και αυτό ίσως είναι από το 1948, μετά την ήττα του ΔΣΕ στη Μουργκάνα.

Δρομολόγιο από Μουργκάνα και Αλβανία (μετά την ήττα στην ομώνυμη μάχη).
Δρομολόγιο από Μουργκάνα και Αλβανία (μετά την ήττα στην ομώνυμη μάχη).

 

4. Η εικόνα-στερεότυπο για τα ‘ελαφρά ήθη’ των γυναικών του ΔΣΕ, και ένα λογοπαίγνιο με τη λέξη ‘μονάδες’.

Οι ελαφρές ταξιαρχίες του Μάρκο(υ Βαφειάδη).
Οι ελαφρές ταξιαρχίες του Μάρκο(υ Βαφειάδη).

 

5. Αυτό ίσως είναι από το 1948, ίσως από τις αρχές του 1949. Υπό μορφή αυτού που μάθαμε ως «comic-strip», αφιερωμένο στο Μάρκο Βαφειάδη, που ήταν καπνεργάτης, ως γνωστόν.

Μάρκος Βαφειάδης, ο καπνεργάτης από τη Ρωσία, Η ιστορία του καπνού
Μάρκος Βαφειάδης, ο καπνεργάτης από τη Ρωσία, Η ιστορία του καπνού

 

6. Και ένα σκίτσο για τον Στάλιν.

Ο Στάλιν μπροστά στο πορτρέτο του Χριστόφορου Κολόμβου.
Ο Στάλιν μπροστά στο πορτρέτο του Χριστόφορου Κολόμβου.

 

[UPDATE 2014-08-26]

… και μια δεύτερη σειρά υπάρχει εδώ:

# Λίγα ακόμη από τα εμφυλιοπολεμικά σκίτσα του νεαρού Μποστ
https://xyzcontagion.wordpress.com/2014/08/26/liga-akomi-emfyliopolemika-mpost/

[ΤΕΛΟΣ UPDATE]

Δείτε επίσης:

# Μποστ – Εθνική λυτότης, 1961, άγνωστο σκίτσο + Ενα ποίημα
https://xyzcontagion.wordpress.com/2013/01/09/mpost-e8niki-lytotis/

# Μποστ – Οδηγός αλληλογραφίας για προέδρους και υποψήφιους προέδρους
https://xyzcontagion.wordpress.com/2011/04/22/mpost-odhgow-allilografias-proedron/

# Τι επώλησεν ο Παναγιώτου;;; (Οι Mode Plagal μελοποιούν Μποστ)
https://xyzcontagion.wordpress.com/2011/04/02/mode-plagal-mpost/

Kι άλλα άρθρα στην κατηγορία ‘Κόμικ + Γελοιογραφία + Χιούμορ‘.

Κι εδώ όλα τα άρθρα με ετικέτα ‘Χιούμορ

Το σλάιντ απαιτεί την χρήση JavaScript.

Advertisement

25 σκέψεις σχετικά με το “Τα εμφυλιοπολεμικά σκίτσα του νεαρού Μποστ

  1. Ευχαριστώ για τις αναφορές! Κι εγώ νομίζω ότι ο Μποστ έκανε τα σκίτσα αυτά όχι για βιοπορισμό αλλά αναγκασμένος, όταν υπηρετούσε στρατιώτης.

  2. Να ‘σαι καλά, Νίκο.
    Και από το Σπουδαστήριο του Νέου Ελληνισμού, τρία κείμενα του Μποστ, μεταξύ των οποίων, και το, ας πούμε, αυτοβιογραφικό «Oλίγα λόγια διά τον καλλιτέχνη» από το «Tο λέφκομά μου», Aθήνα 1960:

    http://www.snhell.gr/anthology/writer.asp?id=30

  3. O Μποστ ήταν γεννημένος το 1918. Αν ήταν φαντάρος το 1948, αυτό σημαίνει ότι πήγε φαντάρος στην ηλικία των 30 ετών;

    Και κάποια από τα βιβλία του, συγκεντρωμένα:
    http://bibliothiras.blogspot.com/2010/05/blog-post_6681.html

    ΜΠΟΣΤ – ΛΕΥΚΩΜΑ. Επιμέλεια: Κώστας Μποσταντζόγλου. Έκδοση της Θεατρικής Εταιρίας ΣΤΟΑ. Αθήνα, 1996, σελ. 311. [100 Ευρώ]
    Περιεχόμενα:
    Κείμενα που έγραψαν οι φίλοι του
    Βιογραφικό
    Εικονογραφήσεις και σκίτσα
    Ζωγραφική
    Θέατρο
    Διαφημίσεις
    Δίσκοι και βιβλία

    – ΜΠΟΣΤ, Αληλογραφεία με τον Κόστα. «Κείμενα», 1972, σελ. 175. [18 Ευρώ]
    – ΜΠΟΣΤ, Καλειδοσκόπιο. Gutenberg, σελ. 132. [15 Ευρώ]
    – ΜΠΟΣΤ, Μήδεια. Θέατρο Στοά, 1994, σελ. 77. [10 Ευρώ]
    – ΜΠΟΣΤ, Ρωμαίος και Ιουλιέτα. Θέατρο Στοά, 1996, σελ. 112. [10 Ευρώ]
    – ΜΠΟΣΤ, Το ημερολόγιο μιας χήρας. «Κείμενα», 1972, σελ. 96. [15 Ευρώ]
    – ΜΠΟΣΤ, Φαύστα και διάφορα διηγήματα. Ερμείας, 1971, σελ. 113. [15 Ευρώ]
    – ΜΠΟΣΤ, Φαύστα – Θεατρικό πρόγραμμα. Θέατρο Στοά, 1987, σελ. 46. [7 Ευρώ]

  4. Τώρα είδα ότι και η wikipedia έχει λήμμα για τον Μποστ:

    http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9C%CF%80%CE%BF%CF%83%CF%84

    Κατάλογος έργων του Μποστ

    * Σκίτσα του Μποστ (1959)

    * Το λέφκομα μου (1960)

    * Σκιτσα και κείμενα (Πρώτη επιλογή Δεκέμβριος 1961)

    * Σκιτσα και κείμενα (Δεύτερη επιλογή Απρίλιος 1972)

    * Ο Αγιος Φανούριος. Βοήθημα δια την κατανόησιν των Κινέζων κλασσικών..Γκα-τσου και Βου-Σβου-Νι (1945)

    * Κωνσταντίνος Παλαιολόγος (1953)

    * Φαύστα (θεατρικό, 1962)

    * Μήδεια (θεατρικό)

    * Δον Κιχώτης (θεατρικό)

    * Όμορφη Πόλη (θεατρικό)

    * Μαρία Πενταγιώτισσα (θεατρικό, 1982)

    * 40 χρόνια Μπόστ (θεατρικό)
    * «Οι εκλογές του Μποστ»(θεατρική επιθεώρηση,1973)

    * Ρωμαίος και Ιουλιέτα (θεατρικό)

  5. Σύμφωνα με τη βιογραφία του Μποστ, που έγραψε ο γιος του Κώστας, και δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «ΕΠΤΑ» της εφημερίδας «Καθημερινή», ο Μποστ υπηρέτησε το 1940-1941 στο Ναυτικό, από το οποίο απολύθηκε μετά που μπήκαν οι Γερμανοί.
    Το 1942 μπήκε στο ΕΑΜ Καλλιτεχνών.
    Το 1947 πράγματι ξαναστρατεύεται.
    «Γράφει σκετς για ραδιοφωνικές εκπομπές. Κόβονται από τους λογοκριτές αξιωματικούς», λέει στη βιογραφία.
    «Στη συνέχεια δουλεύει ως εικονογράφος όπου βρει. Ως και σε εκδόσεις παραχριστιανικών οργανώσεων», λέει χαρακτηριστικά.

  6. Ο Μποστ δούλευε και στο περιοδικό που εξέδιδε ο «Ερανος ‘Πρόνοια Βορείων Επαρχιών της Ελλάδος’υπο την Υψιλήν Εποπτείαν της ΑΜ της Βασιλίσσης’, ο οποίος είχε αναλάβει την οικονομική στήριξη του «παιδοφυλάγματος». Το αρχικό όνομα του περιοδικού ήταν «Παιδόπολις» και στη συνέχεια «Το σπίτι του Παιδιού». Εικονονογραφούσε, στο οπισθόφυλλο, τον «Αετό του Βάλτου».

  7. Σ’ ευχαριστώ, Τασούλα, για τις πληροφορίες, τις οποίες τις έχω ακούσει κι εγώ, αλλά δεν ξέρω την πηγή. Νομίζω, πάντως (και σε αυτήν την πληροφορία βοήθησε ο Νίκος Σαραντάκος) ότι τότε που λες, είχε στρατευθεί για δεύτερη φορά, εν μέσω εμφυλίου. Εχεις ακούσει τίποτα σχετικό εσύ;;;

  8. Δεν είναι περίεργο που επιστρατεύθηκε κατά την διάρκεια του εμφυλίου.
    Ο πατέρας μου που είχε επιστρατευθεί στον πόλεμο της Αλβανίας ξαναεπιστρατεύθηκε κατά τον εμφύλιο σε ηλικία τουλάχιστον 35 χρονών και απολύθηκε το 1949.

  9. Αναδημοσιεύσεις:

    Εντός:

    KOKKINOΣ ΦΑΚΕΛΟΣ: Η αστική προπαγάνδα του εμφυλίου
    http://kokkinosfakelos.blogspot.gr/2011/06/blog-post_23.html

    Αντικομμουνιστική προπαγάνδα στον Εμφύλιο: δυο χαρακτηριστικές απεικονίσεις | Η καλύβα ψηλά στο βουνό
    https://panosz.wordpress.com/2011/06/30/civil_war-109/

    Εμφύλιος και χιούμορ (εμπλουτισμένο) | Η καλύβα ψηλά στο βουνό
    https://panosz.wordpress.com/2011/07/23/civil_war-115/

    Εμφύλιος και χιούμορ (εμπλουτισμένο) | Η καλύβα ψηλά στο βουνό
    https://greekcivilwar.wordpress.com/2016/07/03/gcw-291/

    LA BASTIA: Μουργκάνα (συνέχεια)
    http://labastia.blogspot.gr/2016/07/blog-post_19.html

  10. Χωρίς να μπορώ να παραθέσω πηγή αυτή τη στιγμή, ο Μποστ ήταν φαντάρος – δηλ. κρατούμενος – στη Μακρόνησο, νομίζω μαζί με Κούνδουρο και Βέγγο. Τα σκίτσα αυτά τα έκανε για την εφημερίδα του στρατοπέδου και φυσικά δεν τα έχει περιλάβει σε καμιά συλλογή έργων του. Πρέπει να φύγω, θα προσπαθήσω να ξανασυνδεθώ το βράδυ.

  11. @15
    Αν μιλάς για αυτά τα συγκεκριμένα σκίτσα πιο πάνω,
    όχι, αυτά δεν φτιάχτηκαν για κάποια εφημερίδα στη Μακρόνησο.

    Φτιάχτηκαν, όπως είπαμε, για βιοποριστικούς λόγους, για έντυπα και άλλες εκδόσεις αντικομμουνιστικές,
    και μάλιστα, έχουμε βρει και το πρωτότυπο, του 1948, το οποίο διανέμονταν στο στράτευμα με επίσημη έγκριση του ΓΕΣ.
    Θα βάλουμε ορισμένα ακόμη τέτοια σκίτσα σύντομα.

    Αυτό που λες για Μακρόνησο, Βέγγο, Κούνδουρο, εφημερίδα στρατοπέδου κ.λπ. δεν το γνωρίζουμε.
    Αν έχεις κάποια πηγή, θα θέλαμε πολύ να την δούμε.

  12. Έτυχε να γνωριστώ με τον Μποστ και γράφω για πράγματα που έχω ακούσει και διαβάσει Να βρω τώρα πηγές μου είναι για διάφορους λόγους ιδιαίτερα επίπονο. Με ένα πρόχειρο google βρίσκω αυτό http://www.phorum.gr/viewtopic.php?f=51&t=152160&start=80 (13ο νομίζω σχόλιο) που επιβεβαιώνει την -ίσως προβληματική- μνήμη μου αναφορικά με το ότι ο Μποστ και ο Κούνδουρος ήταν μαζί την ίδια εποχή στη Μακρόνησο. Στο ίδιο σχόλιο έχει πάρα πολύ ενδιαφέρουσα φωτογραφία από «θεατρική» παράσταση στο στρατόπεδο. Από κείμενα σχετικά με το Βέγγο έμαθα ότι τον είχαν γνωρίσει με τον Κούνδουρο για να τον βάλει σε τέτοιου είδους παραστάσεις γλιτώνοντας τον από το καθημερινό ξύλο. Σε συζήτηση μου με τον κ. Μποσταντζόγλου (το 76; 77;) μου είχε επιβεβαιώσει αυτές τις πληροφορίες.
    Για το αν η εφημερίδα αυτή έβγαινε στο στρατόπεδο ή διανέμονταν σ’ αυτό με έγκριση του ΓΕΣ δεν έχω καμία γνώση αλλά δεν νομίζω οτι υπάρχει ουσιαστική διαφορά. Είμαι όμως ιδιαίτερα επιφυλακτικός απέναντι στο συμπέρασμα οτι οι γελοιογραφίες έγιναν για βιοποριστικούς λόγους. Εγώ θα έλεγα πως έγιναν για λόγους επιβίωσης. (Όπως μάλλον και οι θεατρικές παραστάσεις).

  13. @17,
    Χρήστο, η εφημερίδα για την οποία μιλάς, πρέπει να είναι ο «Σκαπανεύς» που έβγαινε πράγματι στη Μακρόνησο. Εχουμε κάποια τεύχη στην κατοχή μας, και 90% τα σκίτσα που υπάρχουν μέσα πρέπει να είναι του Μποστ, παρότι δεν τα υπογράφει
    Θα βάλουμε μερικά τέτοια, σύντομα.

    Πέρα από τον «Σκαπανέα», όμως, έχουμε στην κατοχή μας και άλλες τρεις διαφορετικές εκδόσεις, δύο περιοδικά και ένα λεύκωμα, που δεν έχουν σχέση με την Μακρόνησο, στα οποία ο Μποστ τα υπογράφει τα σκίτσα του.
    Και από αυτά τα προπαγανδιστικά σκίτσα θα ανεβάσουμε ορισμένα, εν καιρώ.

    Για όλα αυτά που λέμε εδώ, ξέρουμε πολύ καλά τι λέμε.

    Αν ο Μποστ ήταν πράγματι στη Μακρόνησο, θα ήταν ευχής έργο να μάθουμε τις ημερομηνίες. Δεν αμφισβητώ αυτά που λες όλα, και την προσωπική σου γνώση, αλλά δεν θα ήταν παρακινδυνευμένο να θεωρήσει κανείς, ότι για τις συγκεκριμένες δουλειές του, ο Μποστ ίσως και να μην ήθελε να μιλάει πολύ.

    Πάντως, να ξέρεις, ό,τι μαθαίνεις ή ό,τι θυμηθείς, θα θέλαμε πολύ να το ακούσουμε, για να μπορέσουμε έτσι από κοινού να σχηματίσουμε την μεγαλύτερη εικόνα.

  14. ένα γλωσσικό (αλλά όχι μόνο, ούτε ακριβώς γλωσσικό) σχόλιο : τό ότι δεν κλίνει τό όνομα τού Μάρκου (Βαφειάδη) μού δείχνει μια διάθεση αποστασιοποίησης υπόγειας : σαν να μιλάει ακριβώς μια ξένη γλώσσα (αν είναι αλήθεια ότι τα σκίτσα αυτά τα έκανε κατά παραγγελία, υπό πίεση στην εξορία, ή «μόνο γιά βιοπορισμό», αυτό μπορεί να έχει τη σημασία του)
    δεν έχω ξανασχολιάσει εδώ, αλλά έχω (ξανα)διαβάσει…

  15. Καλώστην!!!
    Χαιρόμαστε που είσαι εδώ και σχολιάζεις (κι εμείς διαβάζουμε το «Σημειωματάριο Κήπων»)!!!

    Πολύ πιθανό να είναι όντως έτσι, η παρατηρήσή σου. Εχουμε άλλη μια σειρά παρόμοιων σκίτσων από εκείνη την εποχή, και θα κοιτάξουμε τώρα προσεκτικά, πριν τα δημοσιεύσουμε, μήπως εντοπιστεί και κάποια άλλη τέτοια «υπόγεια», όπως εύστοχα λες, διαφοροποίηση στη γενικότερη στάση του τότε.

    Νάσαι καλά!!!

  16. … και μια δεύτερη σειρά υπάρχει εδώ:

    Λίγα ακόμη από τα εμφυλιοπολεμικά σκίτσα του νεαρού Μποστ
    https://xyzcontagion.wordpress.com/2014/08/26/liga-akomi-emfyliopolemika-mpost/

    (Η αλήθεια είναι ότι βρήκαμε και αρκετά τεύχη εκείνης της μακρονησιώτικης εφημερίδας, με πάρα πολλά σκίτσα, για τα οποία -κρίνοντας απ’ την πρώιμη τεχνοτροπία- είναι του Μποστ, αλλά από την στιγμη που δεν έχουν την υπογραφή του, είπαμε να το ψάξουμε λίγο παραπάνω και μετά να τα δημοσιεύσουμε. Θα δούμε).

  17. «Και αυτό ίσως είναι από τον Αύγουστο του 1949, μετά την ήττα του ΔΣΕ. » Πρέπει να είναι από το Σεπτέμβρη του1948, μετά τις μάχες της Μουργκάνας και την αποχώρηση του Δημοκρατικού Στρατού από το βουνό. Θεώρησαν τότε ότι οι αντάρτες έφυγαν προς την Αλβανία, ενώ διέφυγαν μέσα από τις γραμμές του Εθνικού Στρατού προς τα Ζαγοροχώρια. Για το «Μάρκο» και όχι Μάρκου Βαφειάδη, δεν βλέπω καμιά «υπόγεια αποστασιοποίηση». Απλά τονίζει το «ξενοκίνητο» του Μάρκου.

  18. Οπότε το «Δρομολόγιο προς Μουργκάνα και Αλβανία» γίνεται Δρομολόγιο ΑΠΟ Μουργκάνα ΠΡΟΣ Αλβανία. Ευχαριστούμε για τα άγνωστα σκίτσα.

Γράψτε ελεύθερα, αν σκεφτήκατε κάτι :)

Εισάγετε τα παρακάτω στοιχεία ή επιλέξτε ένα εικονίδιο για να συνδεθείτε:

Λογότυπο WordPress.com

Σχολιάζετε χρησιμοποιώντας τον λογαριασμό WordPress.com. Αποσύνδεση /  Αλλαγή )

Φωτογραφία Facebook

Σχολιάζετε χρησιμοποιώντας τον λογαριασμό Facebook. Αποσύνδεση /  Αλλαγή )

Σύνδεση με %s