Δημήτρης Ψαρράς – Η κατοχή και οι «χούλιγκαν», Επεισόδια στο ποδόσφαιρο του 1944 (άρθρο στην «Ελευθεροτυπία» 2011-05-08)

Μεγάλη σύμπτωση. Αυτήν την περίοδο, στα πλαίσια της ενότητας «Ποδόσφαιρο και Πολιτική«, μελετάμε τα ποδοσφαιρικά της Κατοχής, και συγκεκριμένα τους φιλικούς αγώνες στη Θεσσαλονίκη, μεταξύ των ομάδων της πόλης, καθ’ υπόδειξη και με προτροπή των γερμανικών αρχών κατοχής. Φαίνεται ότι και ο Δημήτρης Ψαρράς, εκ των φορέων του “Ιού“, μελετάει το ίδιο θέμα. Ας δούμε, λοιπόν, το άρθρο του με τίτλο «Η κατοχή και οι «χούλιγκαν»«, από την εφημερίδα «Ελευθεροτυπία» της Κυριακής 08 Μαΐου 2011.

ΕΠΕΙΣΟΔΙΑ ΣΤΟ ΠΟΔΟΣΦΑΙΡΟ ΤΟΥ 1944

Η κατοχή και οι «χούλιγκαν»

Του ΔΗΜΗΤΡΗ ΨΑΡΡΑ

«Ο αγών της προπαρελθούσης Κυριακής μεταξύ Αρεως-ΠΑΟΚ διεκόπη άνευ αποτελέσματος συνεπεία επεισοδίων. Είναι πολύ γνωστά, δυστυχώς, αυτά τα επεισόδια εις τον φίλαθλον κόσμον. Διότι είναι στερεότυπα. Συμβαίνουν συχνά, απ’ τα ίδια συνήθως πρόσωπα, τους ίδιους πάντοτε πρωταγωνιστάς».

Τα παραπάνω αποσπάσματα της εφημερίδας των δωσίλογων "Νέα Ευρώπη" θα μπορούσαν να φιλοξενούνται σε μια σύγχρονη εφημερίδα.

Το παραπάνω απόσπασμα θα μπορούσε να φιλοξενείται σε μια σύγχρονη εφημερίδα. Είναι όμως παρμένο από μια εφημερίδα που εκδιδόταν στη Θεσσαλονίκη ως προπαγανδιστικό όργανο των γερμανικών κατοχικών δυνάμεων, τη «Νέα Ευρώπη». Ημερομηνία: 17 Ιουλίου 1944. Λίγες μέρες αργότερα θα γινόταν η απόπειρα δολοφονίας του Χίτλερ και η εφημερίδα θα υμνούσε τον Θεό που έσωσε τον Φύρερ και την Ελλάδα απ’ το χαμό.

Μαθαίνουμε λοιπόν ότι τα περιβόητα επεισόδια στα ποδοσφαιρικά γήπεδα, που επιχειρεί να καταστείλει η εκάστοτε πολιτική ηγεσία με τα γνωστά πενιχρά αποτελέσματα, έχουν ρίζα τόσο βαθιά ώστε ακόμα και οι γερμανοί κατακτητές δεν μπόρεσαν να τα ξεριζώσουν!

Ο τίτλος του ρεπορτάζ της κατοχικής εφημερίδας που υπογράφει ο «Νικ. Κον.» είναι «Γιατί δημιουργούνται τα «επεισόδια»» και σε υπότιτλο υποδεικνύονται και οι απαντήσεις

«Η έλλειψις αθλητικής αγωγής. Η ασυδοσία των ισχυρών παικτών. Χαρισμοί και μικροπολιτικαί των διοικούντων. Μικρές οι αιτίες των εκτρόπων και οι ίδιοι πάντοτε οι δημιουργοί».

Το κείμενο αναφέρεται και σε άλλα σημεία που μας θυμίζουν έντονα τη σημερινή κατάσταση του ελληνικού ποδοσφαίρου, όπως ο ρόλος των προπονητών και των παραγόντων:

Advertisement

Ποδοσφαιρικοί αγώνες «προς ενίσχυσιν και υπέρ των συμμοριοπλήκτων», Φθινόπωρο του 1949

[Πρωθυστερόγραφο: Υπενθυμίζουμε την ‘Πολιτική Αναδημοσιεύσεων‘, την οποία, παρακαλούμε διαβάστε την, σε περίπτωση αντιγραφής του άρθρου –ευχαριστούμε. Φυσικά, αναδημοσιεύσεις και reblog, με αναφορά στην πηγή, είναι πάντα ευπρόσδεκτες].

Πρώτα μια εξαιρετικά σημαντική στιγμή:

Η μοναδική φορά που οι ολυμπιακοί οπαδοί πανηγύρισαν έξαλλα ΤΗΝ ΗΤΤΑ τους. Επαιζε Ολυμπιακός-Μικτή Μακρονήσου και το νικητήριο γκολ της άτυπης dream-team εθνικής των αριστερών ποδοσφαιριστών το έβαλε ο κανονικά ‘δικός τους’ Πειραιώτης παίκτης ΠΟΥ ΔΕΝ ΥΠΟΓΡΑΨΕ δήλωση μετανοίας. Οι ολυμπιακοί οπαδοί πήγαν στο γήπεδο της Λεωφόρου με την κρυφή ελπίδα να δουν ή να μιλήσουν από μακριά με κάποιον δικό τους εξόριστο, και το αποτέλεσμα του αγώνα βρισκόταν σε δεύτερη μοίρα. Ωστόσο, όταν το 1-1 έγινε 2-1 υπέρ της Μακρονήσου με γκολ του δικού τους Πειραιώτη παίκτη, όλοι οι ολυμπιακοί πανηγύρισαν τρελά.
Την ήττα τους.

Αθλητική Ηχώ, 27/01/1949: Ο Ολυμπιακός υπέκυψε στη Μικτή Μακρονήσου 2-1

 

Η συνέχεια του ρεπορτάζ και η ‘κριτική του αγώνος’ στις μέσα σελίδες.

Ναι και η ‘κριτική του αγώνος’ από τις μέσα σελίδες.Δαρίβας, Γεωργάτος και ο θρυλικός Παπαντωνίου του ΠΑΟ που επίσης δεν υπόγραψε, αλλά όταν αρνήθηκε να παίξει προς τιμήν της Φρειδερίκης, έφαγε πολύ ξύλο, και ίσως σε αυτό να οφείλεται ότι πέθανε νεότατος, μόλις 39 ετών, σύμφωνα με τον αδελφό του, επίσης παίκτη του ΠΑΟ.

 

Η ομάδα της Μακρονήσου με τους παίκτες του Ολυμπιακού, στο γήπεδο του Παναθηναϊκού, το 1949

Η ομάδα της Μακρονήσου με τους παίκτες του Ολυμπιακού, στο γήπεδο του Παναθηναϊκού, το 1949

 

Φθινόπωρο 1949. Ο Εμφύλιος έχει τελειώσει τυπικά, αλλά υπάρχουν ακόμη ‘ανταρτόπληκτοι‘ (ή ‘συμμοριόπληκτοι‘). Είναι οι κάτοικοι των χωριών που έχουν εκκενωθεί λόγω των πολεμικών επιχειρήσεων μεταξύ Εθνικού Στρατού και ΔΣΕ.

Ποδόσφαιρο στον Πόλεμο, στην Κατοχή και στον Εμφύλιο

Ποδόσφαιρο στον Πόλεμο, στην Κατοχή και στον Εμφύλιο
(του Νίκου Γ. Λεμονή από το ιστολόγιο ‘Το Αράουτ‘)

Στις 5 Ιανουάριου του 1941 στο γήπεδο της Λεωφόρου (που παρεμπιπτόντως είχε ήδη αποκτήσει προβολείς εξ Ηνωμένων Πολιτειών, πράγμα πρωτοπόρο για την εποχή) μια ομάδα επίλεκτων της Αθήνας κέρδισε με 4-2 του επίλεκτους του Βρετανικού Εκστρατευτικού Σώματος που βρισκόταν στην Ελλάδα, ενώ στις 9 Μαρτίου του 1941 πάλι οι επίλεκτοι της Αθήνας κέρδισαν στη Λεωφόρο με 6-2 τους επίλεκτους της Βρετανικής Αεροπορίας. Το πρώτο παιχνίδι το παρακολούθησαν 18 χιλιάδες θεατές και το δεύτερο 15 χιλιάδες.

Αύγουστος του 1944, στη Νίκαια, Πειραιάς. Η ομάδα της ΕΠΟΝ Πειραιά. Η φωτογραφία πρωτοδημοσιεύτηκε στο λεύκωμα του δημοσιογράφου Τάκη Σέρβου ‘…Που λες στον Πειραιά’.

 

Η χρονιά 1941-1942 είναι εκείνη με τη λιγότερη αγωνιστική δράση μέσα στα χρόνια της Κατοχής. Σήμερα γνωρίζουμε με βεβαιότητα ότι διοργανώθηκαν δύο αγώνες. Ο ένας ήταν ανάμεσα στον Ολυμπιακό Πειραιώς και τον Εθνικό Πειραιώς με αποτέλεσμα 4-0 υπέρ του πρώτου στον οποίο μάλιστα σκόραρε και ο Νίκος Γόδας που όπως θα δούμε πιο κάτω υπήρξε η πιο εμβληματική φιγούρα ποδοσφαιριστή στη δίνη των γεγονότων της εποχής. Ο άλλος δεν έγινε ποτέ. Νά γιατί: Ηδη από τις αρχές του 1942 οι αθλητές του στίβου οργανώθηκαν στην Ενωση Ελλήνων Αθλητών με σκοπό να διατηρήσουν μέσα στις συνθήκες τις εποχής μια υποτυπώδη έστω αθλητική δραστηριότητα και παράλληλα να ενισχύσουν τους συναθλητές τους που βρίσκονταν σε δύσκολη θέση λόγω ασθενειών ή της περίφημης κατοχικής πείνας. Σύντομα στην Ενωση προσχώρησαν και αθλητές άλλων αθλημάτων, μαζικά μάλιστα οι ποδοσφαιριστές. Η ένωση οργάνωσε στο γήπεδο της Λεωφόρου ένα φιλικό παιχνίδι ανάμεσα στον ΠΑΟ και την ΑΕΚ. Οι αντίπαλοι θα έπαιζαν πλήρεις και το γεγονός απετέλεσε όαση σε μια χρονιά που κάθε σχεδόν αθλητική δραστηριότητα είχε σταματήσει. Φυσικά η προσέλευση του κόσμου ήταν τεράστια και το ενδιαφέρον μεγάλο. Πολλοί θεατές δεν κατάφεραν να εξασφαλίσουν την είσοδό τους στο γήπεδο καθώς τα 15 χιλιάδες εισιτήρια που είχαν εκδοθεί έγιναν ανάρπαστα.

Νά πως αφηγείται ο αρχηγός της ΑΕΚ, ο Κλεάνθης Μαρόπουλος τα συμβάντα:

«Αποφασίσαμε να γίνει αυτός ο αγώνας από τη μια για να μαζικοποιήσουμε την Ενωση Ελλήνων Αθλητών κι από την άλλη για να ενισχύσουμε με τις εισπράξεις τούς φυματικούς συναθλητές μας που έλιωναν στο Νοσοκομείο ‘Σωτηρία’. O κόσμος, που είχε χρόνια να δει ποδόσφαιρο, γέμισε ασφυκτικά το γήπεδο της Λεωφόρου. Πάνω από 15.000 ήταν μέσα στο γήπεδο, ενώ πολλοί έμειναν απ’ έξω. Οι δύο ομάδες θα έπαιζαν με πλήρεις συνθέσεις. Λίγο πριν τον αγώνα, όπως είχαμε συμφωνήσει, φτιάξαμε μια επιτροπή από ποδοσφαιριστές και πήγαμε στο γραφείο του Απόστολο Νικολαΐδη, του πρόεδρου του ΠΑΟ. Στην επιτροπή ήταν ο Κρητικός από τον Παναθηναϊκό, ο Τζανετής κι εγώ. Ζητήσαμε από τον Νικολαΐδη να μας δώσει ένα μέρος από τις εισπράξεις, για να ενισχύσουμε τους φυματικούς. Μας απάντησε ότι δεν ήταν διατεθειμένος να κάνει κάτι τέτοιο και μάλιστα μας ανακοίνωσε ότι διαιτητής στον αγώνα θα έπαιζε ένας Αυστριακός, αξιωματικός των δυνάμεων Κατοχής. Μετά από την απάντηση εκείνη, εμείς αποφασίσαμε να μην παίξουμε. Αν το κάναμε, θα ήταν σαν να συμφωνούσαμε με τους κατακτητές.
Βγήκαμε στον αγωνιστικό χώρο και οι δύο ομάδες μαζί, χαιρετίσαμε τους φιλάθλους, κι αντί ν’ αρχίσουμε τον αγώνα, ανεβήκαμε στις εξέδρες κι αρχίσαμε να εξηγούμε στον κόσμο τι ακριβώς είχε γίνει. Ο κόσμος δέχτηκε τις εξηγήσεις μας. Αυτό που επακολούθησε δεν μπορούσαμε να το φανταστούμε. Αγανακτισμένοι οι φίλαθλοι όρμησαν στον αγωνιστικό χώρο και κυριολεκτικά δεν άφησαν τίποτε όρθιο. Οι ξύλινες εξέδρες ξηλώθηκαν, τα δοκάρια ξεριζώθηκαν, συνθήματα υπέρ των ποδοσφαιριστών και κατά του Απόστολου Νικολαΐδη αλλά και της διοίκησης του ΠΑΟ ακούγονταν. Τα επεισόδια πήραν έκταση και γρήγορα σχηματίστηκε αντιφασιστική διαδήλωση, που έφτασε μέχρι την Ομόνοια. Οι φίλαθλοι-διαδηλωτές διαλύθηκαν μόνο με την εμφάνιση των γερμανικών δυνάμεων Κατοχής…».

Ετσι, από έναν ποδοσφαιρικό αγώνα που ποτέ δεν έγινε, γεννήθηκε μια από τις πρώτες (αν όχι η πρώτη) αντικατοχικές διαδηλώσεις στην Ελλάδα. Σήμερα, είναι θλιβερό, αλλά η στάση του Απόστολου Νικολαΐδη, η δική του άρνηση (και όχι των Γερμανών όπως μερικοί παρουσιάζουν) απόδοσης μέρους των εσόδων του αγώνα στους ασθενείς αθλητές του Νοσοκομείου ‘Σωτηρία’ και το γεγονός πως η διαδήλωση έγινε όχι μόνο εναντίον των κατακτητών, αλλά και εναντίον εκείνου, έχει αποσιωπηθεί.

Με αυτόν τον τρόπο ο Νικολαΐδης , μια από τις πιο σκοτεινές μορφές για τον Παναθηναϊκό και το ελληνικό ποδόσφαιρο, μένει ακόμα στο απυρόβλητο.