Λίγα ακόμη από τα εμφυλιοπολεμικά σκίτσα του νεαρού Μποστ

Γράφαμε πριν λίγο καιρό (και επαναλαμβάνουμε σήμερα):

Εμείς εδώ σε αυτό το ιστολόγιο είμαστε Μποστ-μάνιακς, το έχουμε (ξανα)πεί και το έχουμε αποδείξει εμπράκτως.
Φίλος του Μποστ και των δημιουργιών του είναι ασφαλώς και ο φίλος Νίκος Σαραντάκος.
Κατά ένα περίεργο τρόπο, τις δημιουργίες του Μποστ που έχουμε εμείς στη διάθεσή μας, δεν τις έχει ο Σαραντάκος,
και αυτά που έχει ο Σαραντάκος, δεν τα έχουμε εμείς 🙂

Είχαμε παρουσιάσει, παλαιότερα, μια σειρά από τα λεγόμενα ‘εμφυλιοπολεμικά σκίτσα’ του νεαρού Μποστ. Σε εκείνο το άρθρο -και στα σχόλιά του- μπορείτε να μάθετε περισσότερα για εκείνη την περίοδο της δουλειάς του Μποστ.

Βρήκαμε μερικά τέτοια σκίτσα ακόμα:

Το σλάιντ απαιτεί την χρήση JavaScript.

Advertisement

Τα εμφυλιοπολεμικά σκίτσα του νεαρού Μποστ

Οι Μποστ-maniacs του ελληνικού διαδικτύου έχουν το δικό τους σημείο συνεύρεσης. Είναι οι ‘Σελίδες Μποστ‘ στον ιστότοπο του Νίκου Σαραντάκου, κλικ εδώ, και οι αναρτήσεις στην κατηγορία ‘Μποστ’ στο ιστολόγιο του Νίκου Σαραντάκου, επίσης, κλικ εδώ. Εκεί συναντιούνται οι fans του Μποστ, και έπειτα από κάθε καινούργιο σκίτσο του ιδιοφυούς πολυ-δημιουργού Μποστ, που καταφέρνει και ξεθάβει ο Νικοδεσπότης, ακολουθεί συζήτηση, με σχόλια, με νέες πληροφορίες και γνώση, συζήτηση συνήθως πνευματώδης και με χιούμορ, πάντοτε με έναυσμα την βιτριολική διεισδυτική ματιά του δαιμόνιου Μοστ μέσα στα … κώμικ.
Εμείς σήμερα θα ασχοληθούμε με άλλη πτυχή της δημιουργίας του πολυτάλαντου Μποστ. Πρόκειται για τα σκίτσα που έφτιαχνε, μάλλον για βιοποριστικούς λόγους, την περίοδο του εμφυλίου πολέμου. Αν και ο Μποστ είχε συνδεθεί με το ΕΑΜ την περίοδο της Κατοχής (είχε γράψει μάλιστα και ΕΑΜίτικα κάλαντα την Πρωτοχρονιά του 1945, που ο μετέπειτα σκηνοθέτης στην Σοβιετική Ενωση, Γιώργος Σεβαστίκογλου τα τραγουδούσε μέσα στα Δεκεμβριανά του 1944 στα νοσκοκομεία του ΕΛΑΣ), την ώρα των εμφύλιων συγκρούσεων, ο Μποστ σατίριζε πάλι τα τεκταινόμενα με τα σκίτσα του, μάλλον κατά παραγγελία, αλλά έχοντας στο στόχαστρό του την μία μόνο πλευρά. Οπωσδήποτε, τα σκίτσα αυτά λίγο θυμίζουν τις μετέπειτα δημιουργίες του, όπως τις ξέρουμε από την μετά το 1950 εποχή. Λείπει η αποδομητική των γεγονότων προσέγγιση των θεμάτων (ή, μάλλον, του θέματος, θα έπρεπε να πούμε, αφού η θεματολογία είναι αποκλειστικά οι εμφύλιες συγκρούσεις), αν και ο νεαρός Μποστ αποδεικνύεται και πάλι πολύ ενημερωμένος (όπως αργότερα), αλλά και ευρηματικός (όπως αργότερα), όχι όμως στα σουρεάλ επίπεδα που είχε φτάσει αργότερα.
Δεν υπάρχουν σαφείς πληροφορίες για τον αριθμό των σκίτσων αυτών, ούτε για τις ακριβείς ημερομηνίες που δημοσιεύτηκαν, ούτε καν για την εφημερίδα (ή εφημερίδες) που τα φιλοξενούσε. Κατά μία πληροφορία πρόκειται για την εφημερίδα ‘Εθνικός Κήρυξ‘. Και αυτό οφείλεται στο ότι αυτά τα σκίτσα δεν έχουν διασωθεί, ούτε ο ίδιος ο δημιουργός τους φρόντισε να τα περιλάβει σε κάποια (μελλοντική) σύνοψη· για την ακρίβεια, ο Μποστ δεν μίλησε ποτέ για αυτά τα σκίτσα. Οπωσδήποτε η ειλικρινής του σχέση με την Αριστερά έπαιξε κάποιο ρόλο.
Από τα διασωθέντα σκίτσα, ας δούμε 6 από αυτά (θα ακολουθήσουν και άλλα).

Να σημειώσουμε, μόνο, με την ευκαιρία, ότι ψάχνουμε πληροφορίες για την ‘λαϊκή όπερα’ με τίτλο ‘Μαμά η Ελληνίς‘ που έγραψε ο Μποστ, και στην οποία τη μουσική έγραψε ο Πάνος Τζαβέλλας, όπως μπορούμε να δούμε και στην ιστοσελίδα του τελευταίου, κλικ εδώ. Αν κάποιος/α γνωρίζει κάτι σχετικό, ας κάνει έναν κόπο στο basilikimetatroulou at yahoo dot gr, ευχαριστούμε εκ των προτέρων.

1. Ενθύμιον ‘Γράμμος’.

Ενθύμιον «Γράμμος».

 

Αρχειακό υλικό – Αιχμάλωτοι του ΔΣΕ σε στρατόπεδο συγκέντρωσης του Εθνικού Στρατού

«Επί των απροσίτων κορυφών του Γράμμου, ετηρματίσθην δια δευτέραν φοράν η πολεμικήν μηχανήν των εξ Αλβανίας ορμηθέντων Σλαυοκομμουνιστών, και εταπεινώθην και πάλιν η θρασύτης των […] Ιδού και οι άνθρωποι που προξένησαν τόσες καταστροφές. Οι άνθρωποι που πρόδωσαν την πατρίδα τους και θέλησαν να την παραδώσουν εις τους προαιώνιους εχθρούς της. Μια ματιά στα πόδια τους [Σ.Σ.: Απεικονίζονται γυμνά] δείχνει το μέγεθος της οργανώσεως του δήθεν στρατού τους. Και οι μορφές τους δείχνουν τον πολιτισμό τους […] Η ελληνική όμως ευγένεια και μεγαλοψυχία εθαυματούργησε και εδώ. Συνεγκέντρωσε όλα αυτά τα άθλια πλάσματα, τα καθάρισε, τους παραχώρησε σκηνές και προσπαθεί να τους κάνει να συναισθανθούν είναι άνθρωποι.. Συγκεντρωμένοι καθ’ ομάδας εις τον περίβολον του στρατοπέδου, περιμένουν με την σειρά των ο καθένας να λάβει το συσσίτιον του […] Πλούσιο και υγιεινό το συσσίτιο τους, αποδεικνύει ότι οι όροι της διαβιώσεως τους είναι εκείνοι τους οποίους ορίζει το ιπποτικό και ανθρωπιστικό ελληνικό πνεύμα […] Εις ανθρώπινον υλικόν η συγκομιδή της νίκης υπήρξε πλουσία. Συλληφθείσαι συμμορίτισσαι και συμμορίται, ευχαριστημένοι κατά βάθος διότι εγλύτωσαν από τα δεινά του άνευ ελπίδος προδοτικού αγώνος τους, ποζάρουν προ του φακού».

Με ανατριχιαστική περιγραφή, σε αυτό το φιλμ του 1949, από την Γ.Υ.Σ. (Γεωγραφική Υπηρεσία Στρατού), παρακολουθούμε για πρώτη φορά, αιχμάλωτους αντάρτες του ΔΣΕ, άνδρες και γυναίκες, σε στρατόπεδο συγκέντρωσης του Εθνικού Στρατού, μάλλον κάπου κοντά στην Αλβανία.

Φάκελος στην Ασφάλεια (για τα ηγετικά στελέχη).

 

Από την περιγραφή:

Φάλαγγα φορτηγών κινείται σε ορεινό δρόμο στο Γράμμο μεταφέροντας άνδρες και πυρομαχικά του Εθνικού Στρατού, ενώ το σπικάζ αναφέρεται στην επιτυχή απόκρουση εισβολής ανταρτών από την Αλβανία

Ο φακός καταγράφει ομάδα αιχμάλωτων ανταρτών και ανταρτισσών που φρουρείται από στρατιώτες. Οι αιχμάλωτοι ποζάρουν στο φακό. Συσσίτιο στο στρατόπεδο.

Ο φακός καταγράφει ομάδες αιχμαλώτων ανταρτών. Σε στρατόπεδο με σκηνές έχουν συγκεντρωθεί συλληφθέντες, μεταξύ των οποίων διακρίνονται πολλές γυναίκες. Παραταγμένοι σε ανοιχτό χώρο οι κρατούμενοι προσέρχονται ένας-ένας στο συσσίτιο που τους διανέμεται.

Συλληφθέντες συμμορίτες και συμμορίτισσες ποζάρουν προ του φακού.

Μεταξύ τους, αιχμάλωτος Αλβανός συνεργάτης του Δημοκρατικού Στρατού (ΔΣΕ) δίνει πληροφορίες σε αξιωματικούς του Εθνικού Στρατού.

(Το υλικό αυτό τεκμηριώθηκε από το Εθνικό Οπτικοακουστικό Αρχείο).

Η τελευταία πληγή του εμφυλίου (έρευνα του ‘Ιού’ στο περιοδικό ΕΨΙΛΟΝ, 1999-11-21)

Ο Ιός γράφει για την ‘τελευταία πληγή του εμφυλίου’. Το άρθρο δημοσιεύτηκε στο περιοδικό ΕΨΙΛΟΝ της Κυριακάτικης Ελευθεροτυπίας στις 21 Νοεμβρίου 1999. Υπάρχει στην ιστοσελίδα του ‘Ιού’, ασφαλώς, -εδώ το πρωτότυπο δημσοίευμα με τις φωτογραφίες

Η πρώτη σελίδα του αφιερώματος. Στο εξώφυλλο, ο Αλεξάνταρ Πόποφσκι, νεαρός μαχητής του ΔΣΕ στον Γράμμο, πολέμησε στο βουνό ως υπασπιστής του Ζαχαριάδη και του Φλωράκη σε ηλικία 16 χρόνων.

50 ΧΡΟΝΙΑ ΠΟΛΙΤΙΚΟΙ ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ

Η τελευταία πληγή του εμφυλίου

Οι νεότεροι δεν γνωρίζουν καν την ύπαρξή τους. Κάποιοι παλιότεροι τους έχουν ξεχάσει. Κάποιοι άλλοι που πολέμησαν μαζί τους δεν θέλουν να τους θυμούνται. Και οι αρχές, με κυνισμό, περιμένουν απλώς να πεθάνουν. Κι όμως, εκείνοι ζουν ακόμα με την ελπίδα ότι θα μπορέσουν να ξαναδούν τον τόπο που γεννήθηκαν. Είναι οι τελευταίοι πολιτικοί πρόσφυγες που τους αρνούνται ακόμα την ελληνική ιθαγένεια.

Το φετινό φθινόπωρο προγραμματίστηκαν τρία σημαντικά ιστορικά συνέδρια με αντικείμενο τον εμφύλιο πόλεμο. Οι γνωστότεροι έλληνες ιστορικοί έδωσαν τη συμβολή τους σε ένα θέμα που φαίνεται ότι έχει περάσει πλέον στη δικαιοδοσία της επιστήμης τους. Ολες οι σοβαρές εφημερίδες συνέταξαν ειδικά αφιερώματα στα 50 χρόνια από τη λήξη του εμφυλίου. Διασταυρώθηκαν απόψεις και διατυπώθηκαν διαφωνίες, όλοι όμως φαίνεται να συμφώνησαν σε ένα σημείο: ο ελληνικός εμφύλιος είναι μια ιστορία του παρελθόντος.
Και όμως. Ο μισός αυτός αιώνας δεν φαίνεται να είναι αρκετός για να κλείσει και η τελευταία πληγή που άφησε στους επιζήσαντες. Οσες πολιτικές πρωτοβουλίες κι αν έχουν παρθεί για «την άρση των συνεπειών του» (με τελευταία το ομώνυμο νομοθέτημα της συγκυβέρνησης Τζαννετάκη), ο εμφύλιος εξακολουθεί να στερεί από μια ομάδα πολιτών της Ελλάδας το αυτονόητο δικαίωμα να επιστρέψουν στην πατρίδα τους. Τους απαγορεύει ακόμα και την απλή ολιγόωρη επίσκεψη στο χωριό που γεννήθηκαν, εκεί που είναι θαμμένοι οι γονείς τους, εκεί που ζουν ακόμα οι συγγενείς τους. Είναι οι τελευταίοι πολιτικοί πρόσφυγες, που ακόμα θεωρούνται «επικίνδυνοι», μόνο και μόνο επειδή πολιτογραφήθηκαν «Μακεδόνες» ή έτυχε να κατάγονται από τα σλαβόφωνα χωριά της ελληνικής Μακεδονίας και επειδή επιμένουν να αρνούνται οποιασδήποτε μορφής δήλωση νομιμοφροσύνης ή εθνικής μεταμέλειας τους ζητά το ελληνικό κράτος.