ΕΠΟΝίτες και Αετόπουλα στην Πλατεία Αριστοτέλους, άνδρες του ΕΛΑΝ και Εφεδροελασίτες στη Λεωφόρο Νίκης και Ινδοί Σιχ στο λιμάνι: Οι άγνωστες φωτογραφίες του Jean Lieberg από την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης, 30 Οκτωβρίου 1944

[Πρωθυστερόγραφο: Υπενθυμίζουμε την ‘Πολιτική Αναδημοσιεύσεων‘, την οποία, παρακαλούμε διαβάστε την, σε περίπτωση αντιγραφής του άρθρου -ευχαριστούμε. Φυσικά, αναδημοσιεύσεις και reblog, με αναφορά στην πηγή, είναι πάντα ευπρόσδεκτες].

Οι άγνωστες φωτογραφίες του Jean Lieberg από την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης, 30 Οκτωβρίου 1944:
ΕΠΟΝίτες και Αετόπουλα στην Πλατεία Αριστοτέλους, άνδρες του ΕΛΑΝ και Εφεδροελασίτες στη Λεωφόρο Νίκης και Ινδοί Σιχ στο λιμάνι

Στις 30 Οκτωβρίου του 1944 απελευθερώθηκε η Θεσσαλονίκη από τους Ναζί κατακτητές. Η προσπάθεια φορέων της Θεσσαλονίκης να γιορτάζουμε πλέον την απελευθέρωση της πόλης, –δηλαδή το τέλος του πολέμου κι όχι την αρχή– έχει αποδώσει, (βλ. λ.χ. ‘Ετοιμη να γιορτάσει για πρώτη φορά η Θεσσαλονίκη την απελευθέρωση της από τους ναζί‘, ThessNews, 09/09/2016), συνεπώς μια μικρή συνεισφορά με μια σειρά μάλλον άγνωστων -τουλάχιστον διαδικτυακά- φωτογραφικών ντοκουμέντων θα είναι, υποθέτουμε, ευπρόσδεκτη.

Πρόκειται για τα φωτογραφικά ντοκουμέντα του Jean Lieberg (καθηγητής και τελωνειακός επιθεωρητής, 1897-1985), του Σουηδού εκπροσώπου της ‘Ελληνικής Επιτροπής’ του Ερυθρού Σταυρού και διευθυντή των γραφείων του στην κατοχική Θεσσαλονίκη, από τον Μάιο μέχρι τον Δεκέμβριο του 1944. Προέρχονται από το βιβλίο ‘Θεσσαλονίκη 1944, Τα φωτογραφικά ντοκουμέντα του Jean Lieberg’ (Φωτογράφιση: Jean Lieberg, Επιμέλεια: Mats Lieberg & Ευάγγελος Χεκίμογλου), εκδόσεις University Studio Press, Θεσσαλονίκη, 1999, 139 σελ., ISBN 960-12-0758-9

Το εξώφυλλο της έκδοσης: Θεσσαλονίκη 1944, Τα φωτογραφικά ντοκουμέντα του Jean Lieberg (Φωτογράφιση: Jean Lieberg, Επιμέλεια: Mats Lieberg & Ευάγγελος Χεκίμογλου), εκδόσεις University Studio Press, Θεσσαλονίκη, 1999, 139 σελ., ISBN 960-12-0758-9.

 

Σπάνιο φωτογραφικό υλικό του Jean Lieberg, εκπροσώπου του σουηδικού Ερυθρού Σταυρού στη Θεσσαλονίκη του 1944, παρουσιασμένο και σχολιασμένο από το γιο του και τον Ευάγγελο Χεκίμογλου. Το υλικό του συνοδεύουν τρία γραπτά ντοκουμέντα: μία αναφορά στον Ερυθρό Σταυρό, αποσπάσματα από το ημερολόγιο του Lieberg και ένα κείμενο από την επίσκεψή του στο Αγιο Όρος.

Η ‘Ελληνική Επιτροπή’ του Διεθνούς Ερυθρού Σταυρού ήταν μια σουηδική πρωτοβουλία για το ‘σπάσιμο’ του αποκλεισμού που είχε επιβληθεί απ’ τους συμμάχους την πρώτη περίοδο της Κατοχής. Οι ΗΠΑ και η Μεγάλη Βρετανία ζήτησαν από την Σουηδία εχέγγυα ώστε η αποστολή τροφίμων και ανθρωπιστικής βοήθειας να μην ευνοήσει τις κατοχικές δυνάμεις. Οι Γερμανοί δεν είχαν κάποια αντίρρηση, όμως οι Ιταλοί δεν ήθελαν να αναλάβουν το έργο αποκλειστικά μόνοι τους οι άνθρωποι της σουηδικής κυβέρνησης. Οι Σουηδοί πρότειναν να συμπεριληφθούν στη διοίκηση της ‘Ελληνικής Επιτροπής’ και κυβερνητικοί αξιωματούχοι της Ελβετίας, συμφώνησαν όλοι σε αυτό, κι έτσι η κοινή σουηδο-ελβετική οργάνωση ήταν γεγονός, με έδρα τη Γενεύη, με 30 Σουηδούς και Ελβετούς αντιπροσώπους στο ελληνικό έδαφος, και με πάνω από 5.000 Ελληνες εργαζόμενους, συνολικά, μέχρι τη λήξη του πολέμου, η προσφορά της στην αντιμετώπιση της πείνας και στη σωτηρία χιλιάδων ζωών ήταν πολύ σημαντική.

Advertisement

Σόλων Ν. Γρηγοριάδης – Ιστορία της σύγχρονης Ελλάδας, 1941-1974, ή 12.141 ημέρες Ιστορίας

Το παρακάτω, παρακαλώ, να μην θεωρηθεί διαφήμιση, αλλά μια πράξη άμυνας απέναντι στα δυσθεώρητα ύψη του κόστου ζωής, που τείνουν να εξαφανίσουν μια από τις βασικές μας ανάγκες (ή/και απόλαυση), δηλαδή το διάβασμα.

Το εξώφυλλο, Σόλων Ν. Γρηγοριάδης – Ιστορία της σύγχρονης Ελλάδας, 1941-1974 Κατοχή η μεγάλη νύχτα, εκδόσει Ελευθεροτυπία, 2011

Από την περασμένη Κυριακή, 3 Απριλίου 2011, η εφημερίδα «Ελευθεροτυπία» κάνει μια σημαντική και ελκυστική προσφορά. Δίνει, για 2 ευρώ επάνω στην κανονική τιμή της εφημερίδας (σύνολο 4 ευρώ) έναν-έναν τους 12 τόμους από το έργο του Σόλωνα Ν. Γρηγοριάδη, «Ιστορία της σύγχρονης Ελλάδας, 1941-1974«, εκδόσεις Ελευθεροτυπία, Αθήνα, 2011. Εισαγωγή: Γιώργος Μαργαρίτης.
Να θυμίσουμε ότι το πρωτότυπο έργο, σε 7 μεγάλους σκληρόδετους τόμους, έκδοση της δεκαετίαςτου 1970, δεν κυκλοφορεί στο εμπόριο.
Πρόσφατα, είχαμε μία επανέκδοση του έργου από τις εκδόσεις Polaris, σε 3 τόμους, αλλά σε μη ανταγωνιστική τιμή. Σχεδόν 40 ευρώ ο τόμος, επί 3 τόμους, ίσον 120 ευρώ.
Ενώ οι 12 τόμοι της «Ελευθεροτυπίας» θα κοστίσουν συνολικά 24 ευρώ (+24 ευρώ η αξία των εφημερίδων) -σημαντική διαφορά.

 

Η έκδοση της «Ελευθεροτυπίας» είναι πολύ προσεγμένη, σε μικρό σχήμα βέβαια, 22×15 εκατοστά, αλλά με σκληρό εξώφυλλο, φροντισμένο lay-out, παράρτημα με φωτογραφίες, ξεκούραστα και αισθητικά όμορφα τυπογραφικά στοιχεία.

Οι χρονικές ιστορικές περίοδοι και τα αντίστοιχα γεγονότα που πραγματεύεται το έργο του Σόλωνα Γρηγοριάδη, επιγραμματικά:

• Κατοχή
• Αντίσταση
• Εμφύλιος
• Η νέα δεξιά
• Η δολοφονία Λαμπράκη
• Τα Ιουλιανά
• Η δικτατορία
• Το Πολυτεχνείο
• Το πραξικόπημα και η τουρκική εισβολή στην Κύπρο.

Για τον συγγραφέα:

Οι κινηματογραφιστές του ΕΛΑΣ – Ολα τα φιλμ-ντοκουμέντα

Πρόκειται για το σύνολο της παραγωγής σε φιλμ από το κινηματογραφικό συνεργείο του ΕΛΑΣ, (ή ορθότερα, το φωτοκινηματογραφικό συνεργείο του ΕΛΑΣ), που έχει διασωθεί. Κάτι λιγότερο από 11 λεπτά. Δόθηκαν στην Ταινιοθήκη της Ελλάδας από την Ολυμπία και τον Κώστα Παπαδούκα, αδερφό του Θανάση Παπαδούκα, του οπερατέρ του κινηματογραφικού συνεργείου του ΕΛΑΣ, από το φθινόπωρο του 1944 μέχρι λίγο μετά τη Συμφωνία της Βάρκιζας. Πριν από τον Θανάση Παπαδούκα, την δουλειά αυτή έκανε ο οπερατέρ Ιωάννης Νισυρίου, με μία μηχανή που είχαν βρει «σε κάτι κιβώτια γερμανικά μαζί με φιλμ, τραβηγμένα και ατράβηχτα», όπως διηγείται ο Θανάσης Παπαδούκας.

Ισως η πιο κλασική φωτογραφία με αντάρτες του ΕΛΑΣ. Οκτώβριος 1944, στα βουνά κοντά στην Αθήνα. Ο πρώτος άνδρας δεξιά είναι ο Σαλβατόρ Μπακόλας, 1922-2012, ή ‘Σωτήρης’, ο μοναδικός από την οικογένειά του που επέζησε από το Ολοκαύτωμα.

 

Το συνεργείο, υπό την εποπτεία του ζωγράφου Δημήτρη Μεγαλίδη, και με τη συμμετοχή του Κώστα Μακρή, γύρισε αρκετά μέτρα φιλμ, από τα οποία έχουν διασωθεί αυτά τα αποσπάσματα που μπορείτε να δείτε παρακάτω στο βίντεο.

Τα μέλη του συνεργείου:

• Δημήτρης Μεγαλίδης, προϊστάμενος
• Ιωάννης Νισυρίου, οπερατέρ
• Θανάσης Παπαδούκας, οπερατέρ
• Κώστας Μακρής

Περιγραφή των σκηνών:

• Συνεδρίαση της ΠΕΕΑ στην Ευρυτανία, άνοιξη του 1944. Διακρίνεται ο Σπύρος Μελετζής, φωτογράφος του αγώνα [Οι φωτογραφίες των μελών του συνεργείου, στους τίτλους στην αρχή είναι του Σπύρου Μελετζή].
• Ο Αρης Βελουχιώτης και οι Μαυροσκούφηδες, έφιπποι, τέλη του 1944 ή αρχές του 1945
• Η Ταξιαρχία Ιππικού στη Λάρισα, με τα άλογα που ο ΕΛΑΣ είχε πάρει λάφυρα από τους Ιταλούς, τέλη του 1944 ή αρχές του 1945, επίσης.
• Ο Στέφανος Σαράφης και ο Αρης Βελουχιώτης με τους Μαυροσκούφηδες του, όλοι έφιπποι, πιθανόν στα Ιωάννινα, φθινόπωρο του 1944.
• Ο Στέφανος Σαράφης και ο Αρης Βελουχιώτης με τα στελέχη του Γενικού Στρατηγείου του ΕΛΑΣ ποζάρουν στην έδρα του ΓΣ.
• Πορεία ανταρτών μέσα στο χιόνι, μετά από μάχη με του Γερμανούς. Κουβαλάνε τραυματισμένους συντρόφους τους. Οταν ο ένας πεθαίνει, τον θάβουν στο χιόνι, χειμώνας 1943-1944.
• Αντάρτες έπειτα από πορεία φτάνουν σε ορεινό χωριό, όπου οι γυναίκες του χωριού τους κερνούν και τους φιλεύουν.
• Σκηνοθετημένη μάχη-ναυμαχία του ΕΛΑΝ. Οι Γερμανοί «ηθοποιοί» είναι πραγματικοί αιχμάλωτοι, που μάλιστα, μη γνωρίζοντας για τη σκηνοθεσία, νόμιζαν ότι οι ΕΛΑΝίτες επρόκειτο να τους εξοντώσουν.
• Θεατρική παράσταση από ερασιτέχνες ηθοποιούς των πολιτιστικών ομάδων των ΕΑΜ/ΕΛΑΣ/ΕΠΟΝ στην πλατεία του χωριού. Παρακολουθούν αξιωματικοί και οπλίτες του ΕΛΑΣ, και όλος ο πληθυσμός του χωριού, που μάλλον βλέπει για πρώτη φορά θέατρο.
• Σκηνές απελευθέρωσης άγνωστο ποιας πόλης ακριβώς.της Πάτρας.
• Παράδοση των όπλων του ΕΛΑΣ, μετά τη συμφωνία της Βάρκιζας. Διακρίνονται και Βρετανοί ένστολοι που επιτηρούν την παράδοση των όπλων.
• Στο κλείσιμο, οι τραγικές σκηνές με τους αντάρτες του ΕΛΑΣ να κλαίνε την στιγμή που παραδίδουν τα τιμημένα άρματά τους.

 

 

Δείτε επίσης:

Αρχειακό υλικό – Αιχμάλωτοι του ΔΣΕ σε στρατόπεδο συγκέντρωσης του Εθνικού Στρατού

Τελικά υπάρχουν δύο ταινίες για «την αλήθεια για τα παιδιά της Ελλάδας» στον Εμφύλιο!

Ντοκιμαντέρ της Ρένας Χριστάκη, με τίτλο ‘Οι ζωγράφοι στα βουνά της ελεύθερης Ελλάδας, 1941-1945′, εδώ.

Οι σελίδες και τα ιστολόγια του ερευνητή της φωτογραφίας, Μανώλη Κασιμάτη, από την ‘Πολιτιστική Εταιρεία Φωτογραφίζοντας’, κλικ εδώ ή π.χ. εδώ.

Μάιος 1944, Εδρα ΠΕΕΑ, Αίθουσα συνεδριάσεων – Μητροπολίτης Ηλείας Γερμανός, Σμήναρχος Μίχος και Εθνοσύμβουλοι Πελοποννήσου. Πίσω οι 4+1 πιο σημαντικές σημαίες της εποχής.

Μάιος 1944, Εδρα ΠΕΕΑ, Υπαίθριο τραπέζι: Παπασταματιάδης, Μακρίδης (ή Παπαθεοδωρόπουλος, Εθνοσύμβουλος Πελοποννήσου), Λευτέρης Αποστόλου. Στον τοίχο σύνθημα ‘Ψηφίστε όλοι ΕΑΜ’.

Μάιος 1944. Εξω από το σχολείο κυκλικά: Τσολιάδες, Αντάρτες και παπάδες. Στο πλατύσκαλο ο Ηλείας Γερμανός, ο Σμήναρχος Μίχος και Εθνοσύμβουλοι Πελοποννήσου.

Μάιος 1944, Βίνιανη, Ο γερο-Τσεκούρας ψυχοπατέρας του Αρη Βελουχιώτη μιλάει για τις εκλογές του 1944.

Μάιος 1944, Εδρα ΠΕΕΑ, Κεράσοβο Ευρυτανίας: Υπαίθριο τραπέζι, πιθανόν εορτασμός Πάσχα. Ο Στέφανος Σαράφης όρθιος ομιλητής και σύνθημα ‘Ψηφίστε όλοι ΕΑΜ’

Ευρυτανία Εδρα της ΠΕΕΑ – Αετόπουλα με πανό

 

---

 

Δείτε επίσης παλαιότερα άρθρα με συγκλονιστικές φωτογραφίες και φιλμ

# Αγνωστο σπάνιο φιλμ από τις μέρες της απελευθέρωσης της Αθήνας από τους Γερμανούς, Οκτώβριος 1944
https://xyzcontagion.wordpress.com/2015/03/05/spanio-film-liberation-athens/

# Σπάνιες φωτογραφίες από την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης από τη ναζιστική Κατοχή, 30 Οκτωβρίου 1944
https://xyzcontagion.wordpress.com/2012/10/30/spanies-foto-uessaloniki-apelef8erosi/

# Οι κινηματογραφιστές του ΕΛΑΣ – Ολα τα φιλμ-ντοκουμέντα
https://xyzcontagion.wordpress.com/2011/03/24/kinimatografistes-elas/

# Μετά 69 χρόνια, η μοναδική ανφάς χαμένη φωτογραφία με το κομμένο κεφάλι του Αρη Βελουχιώτη από τον φανοστάτη της πλατείας στα Τρίκαλα + Βιβλιογραφία
https://xyzcontagion.wordpress.com/2014/02/17/

# 1976-2000 – Συλλογή φωτογραφιών από 25 χρόνια διαδηλώσεων και συγκρούσεων με τα ΜΑΤ και με τους «αγανακτισμένους πολίτες»
https://xyzcontagion.wordpress.com/2016/02/01/bahala-25-xronia-1976-2000-all/

# Τελικά υπάρχουν δύο ταινίες για «την αλήθεια για τα παιδιά της Ελλάδας» στον Εμφύλιο!
https://xyzcontagion.wordpress.com/2011/02/18/telika-yparxoun-dyo-tainies/

# Αρχειακό υλικό – Αιχμάλωτοι του ΔΣΕ σε στρατόπεδο συγκέντρωσης του Εθνικού Στρατού
https://xyzcontagion.wordpress.com/2011/03/06/arxeiako-yliko-aixmalotoi-tou-dse/

# Από το Ολοκαύτωμα των Εβραίων της Ελλάδας, Ιωάννινα, 25 Μαρτίου 1944, όλη η σειρά των 19 φωτογραφιών
https://xyzcontagion.wordpress.com/2013/05/25/ioannina-ebraioi/

# Ντοκιμαντέρ – Η άγνωστη εξέγερση των Ελλήνων Εβραίων στο Αουσβιτς τον Οκτώβριο του 1944
https://xyzcontagion.wordpress.com/2012/05/12/ntokimanter-agnosti-eksegersi-ellines-ebraioi/

# Οι δωσίλογοι δημοσιογράφοι της Θεσσαλονίκης – 1942: «Αρκετά εβραϊκά όντα έμειναν στον τόπο» – 1943: «Αι ελληνικαί γεννεαί θα εορτάσουν όταν αποκαθαρθή η γάγγραινα με τους κίτρινους αστέρας» (Από το Ολοκαύτωμα των Εβραίων της Ελλάδας, το «Μαύρο Σάββατο» της 11ης Ιουλίου 1942)
https://xyzcontagion.wordpress.com/2015/01/13/mavro-sabbato/

# Μιχάλης Νικολινάκος – Ο σεμνός ζεν πρεμιέ και αγωνιστής της Εθνικής Αντίστασης, από το μπλόκο της Κοκκινιάς στη μεγάλη οθόνη
https://xyzcontagion.wordpress.com/2013/08/18/nikolinakos/

# Κουίζ με δέκα άγνωστες σπάνιες φωτογραφίες – Δίνοντας εικόνα στα άγνωστα πρόσωπα γνωστών ιστορικών προσωπικοτήτων
https://xyzcontagion.wordpress.com/2013/02/25/quiz-me-deka-spanies-fotografies/

# Δύο φωτογραφίες, Θεσσαλονίκη, 1947 – Η στιγμή της εκτέλεσης αριστερών καταδικασθέντων εις θάνατον
https://xyzcontagion.wordpress.com/2012/06/27/dyo-fotografies-thessaloniki-1947-ektelesi/

# Ενα χαμένο άγνωστο φιλμ – Πρόσφυγες του 1922, Σμύρνη, Αθήνα, Πειραιάς
https://xyzcontagion.wordpress.com/2011/04/10/xameno-film-1922-smyrni-athina-peiraias/

# Μια συγκλονιστική (αντιπολεμική) φωτογραφία που αξίζει εκατομμύρια λέξεις
https://xyzcontagion.wordpress.com/2012/08/31/mia-antipolemiki-fotografia/

# Μικρό καλοκαιρινό κουίζ – Ποιοι είναι οι δύο 14χρονοι;;;
https://xyzcontagion.wordpress.com/2013/08/05/kalokairino-quiz-14xronoi/

# Τέσσερα χρόνια πόλεμος, 50 φωτογράφοι, 248 φωτογραφίες – Βοσνία 1992-1995
https://xyzcontagion.wordpress.com/2015/04/09/bosnia-248-photos/