Το θειικό οξύ, οι παράνομοι κομμουνιστές στα μετεμφυλιακά χρόνια, το ενδεχόμενο θανάτου σε σπίτια-κρυψώνες και μια ανεπιθύμητη σορός

– «Σύντροφε, έχεις μαζί σου τη φαινόλη;;;»

Αυτή ήταν μια συνθηματική φράση, που λογικά θα ακούγονταν συχνά ανάμεσα στους παράνομους κομμουνιστές, τα χρόνια της σκληρής παρανομίας, απ’ το 1947 και μετά. Δεν επρόκειτο για «φαινόλη»· στην πραγματικότητα ήταν θειικό οξύ.

Είναι μια πτυχή της παράνομης δράσης, που δύσκολα μπορεί κανείς να τη φανταστεί· ωστόσο ήταν ένα πραγματικό πρόβλημα κεφαλαιώδους σημασίας:

Για όσους παράνομους και καταδιωκόμενους κομμουνιστές ζούσαν στην παρανομία και κρύβονταν λ.χ. σε φιλικά σπίτια, υπήρχε ένα ενδεχόμενο το οποίο μπορεί να στοίχιζε πολλά.
Ο Πλουμπίδης, π.χ., ήταν φυματικός και έζησε 8 χρόνια στην παρανομία.
Τι θα γινόταν, αν, όντας φιλοξενούμενος σε κάποιο σπίτι εμπίστων, πέθαινε;;;

Ο Νίκος Πλουμπίδης συνελήφθη, Είχε πέντε κρησφύγετα εις τας Αθήνας, Καθημερινή, 26/11/1952

Η οικογένεια που τον φιλοξενούσε, θα έμενε με μια σορό στο σπίτι της, πράγμα επικίνδυνο, που θα μπορούσε να στοιχίσει δίκες και καταδίκες και ισόβια και εκτελέσεις για κατασκοπεία, όπως συνηθιζόταν τότε. Και, φυσικά, θα στοίχιζε και την εξάρθρωση κάποιου δικτύου και την καταστροφή του παράνομου μηχανισμού.

Ετσι, επίσης, ο Παναγιώτης Μαυρομμάτης, που όχι άδικα είχε επονομασθεί «Αρκούδος» γιατί ήταν πολύ εύσωμος και θα ζύγιζε πάνω από 100 κιλά, είπε χωρίς προλόγους και προετοιμασίες στην Ελλη Ζέη και στα κορίτσια της Λενούλα και Αλκη που τον φιλοξενούσαν:

– «Αν τυχόν πεθάνω, μην πανικοβληθείτε. Βάλτε με στη μπανιέρα και πάρτε αυτό (τους δείχνει ένα μπουκαλάκι με ένα υγρό) και περιλούστε με με αυτό. Μετά, περιμένετε λίγο για να διαλυθεί το σώμα μου κι έπειτα το μόνο που θα έχετε να κάνετε θα είναι να καθαρίσετε τη μπανιέρα».

Και τα δυο κορίτσια, η Αλκη και η αδελφή της, και μόνο στην γκραν γκινιόλ ιδέα, δεν άντεξαν και ζήτησαν από την Ελλη Παππά να του βρουν άλλο καταφύγιο.

Κι όμως, το κόμμα είχε μεριμνήσει και περί αυτού.

Advertisement

Είπε ποτέ κακό λόγο για το ΚΚΕ ο Νίκος Πλουμπίδης;;; + Βιβλιογραφία

Αντικείμενο του άρθρου είναι οι διαφοροποιήσεις Πλουμπίδη σε σχέση με τη γραμμή Ζαχαριάδη την περίοδο από τη λήξη του εμφύλιου, Σεπτέμβριος 1949, μέχρι την εκτέλεσή του, 14 Αυγούστου 1954, καθώς οι προηγούμενες περιπτώσεις ‘έντασης’ μεταξύ των δύο στελεχών είναι λίγο πολύ γνωστές. Οι κυριότερες εστίες ‘έντασης’:
[…]
Μέχρι το 1997 ήταν μάλλον αδύνατον να βρει κανείς γραπτό με την υπογραφή του Πλουμπίδη που, όχι να ασκεί αρνητική κριτική, όχι να αμφισβητεί, όχι να λέει κακό λόγο, αλλά ούτε καν να διαφοροποιείται στο ελάχιστο.

Με αφορμή ένα άρθρο της Κατερίνας Τσέκου για τον Νίκο Πλουμπίδη στην Καθημερινή, 06/10/2013, τέθηκε από έναν καλό μας φίλο σε μια κοινότητα που συμμετέχουμε η ερώτηση:

«Υπάρχουν γραπτά κείμενα, άρθρα, μαρτυρίες, παραπομπές κ.λπ. που να αποδεικνύουν ότι ο Πλουμπίδης είχε έρθει σε διάσταση με την επίσημη γραμμή του ΚΚΕ και με τον Νίκο Ζαχαριάδη;».

Σε αυτό το ελάχιστα συζητημένο ερώτημα, είπαμε να απαντήσουμε γράφοντας μερικές γραμμές σχετικές, και στο τέλος, σκέφτήκαμε ότι η απάντηση αυτή θα μπορούσε να γίνει ανάρτηση στο ιστολόγιο, για να βρίσκονται και όλα αυτά τα στοιχεία στις μηχανές αναζήτησης του διαδικτύου.

Θα άξιζε τον κόπο να συζητηθεί το ζήτημα αυτό, νομίζουμε, αφού πρόκειται για μια τραγική ιστορία (αλλά και πόσο ενδεικτική για την ατμόσφαιρα εκείνης της εποχής) μέσα σε ένα ζοφερό περιβάλλον.

Η επιστολή Πλουμπίδη, με την ανάληψη της ευθύνης, για να σωθεί ο Μπελογιάννης. Διακρίνεται και το δακτυλικό του αποτύπωμα.

 

Η απάντηση:

Ενα βιβλίο για τον Κώστα Καραγιώργη (Γυφτοδήμο) – Ο άνθρωπος, ο κομμουνιστής, ο δημοσιογράφος, ο αγωνιστής, το εξιλαστήριο θύμα

Ενα βιβλίο, που μάλλον πέρασε απαρατήρητο, καθώς δεν του έτυχε να εκδοθεί από κάποιο μεγάλο και εμπορικό εκδοτικό οίκο. Πρόκειται για μια ιδιωτική έκδοση (‘αυτοέκδοση’) της συζύγου του Μαρίας Καραγιώργη, μαζί με την Κατερίνα Ζωιτοπούλου-Μαυροκεφαλίδου, με τίτλο ‘Κώστας Καραγιώργης (1905-1955), ο άνθρωπος, ο κομμουνιστής, ο δημοσιογράφος, ο αγωνιστής, το εξιλαστήριο θύμα‘, η οποία κυκλοφόρησε σε περιορισμένο αριθμό αντιτύπων, τον Ιανουάριο του 2011. Είναι χαρακτηριστικό, ότι ακόμη και η χρονολογία θανάτου του Κώστα Καραγιώργη τελεί υπό αμφισβήτηση -ίσως ήταν το 1954, ίσως ήταν το 1955, ίσως ήταν το 1956, ίσως και το 1953.

Μαρία Καραγιώργη & Κατερίνα Ζωιτοπούλου-Μαυροκεφαλίδου – Κώστας Καραγιώργης (1905-1955) Ο άνθρωπος, ο κομμουνιστής, ο δημοσιογράφος, ο αγωνιστής, το εξιλαστήριο θύμα, Αυτοέκδοση, 2011.

 

[Σ.Σ.: Στο τέλος του άρθρου υπάρχουν οι σύνδεσμοι για να διαβάσετε ή/και να κατεβάσετε την πλήρη έκδοση του βιβλίου σε μορφή pdf, εντελώς δωρεάν και ελεύθερα].

Ας δώσουμε το λόγο στον καλό δημοσιογράφο της εφημερίδας ‘Ελευθεροτυπία’, Νϊκο Κιάο, σε ένα άρθρο του-παρουσίαση του βιβλίου, της Τρίτης 29 Μαρτίου 2011, με τίτλο ‘Αυτός ήταν ο Καραγιώργης, Μαρτυρία για «επτασφράγιστα μυστικά» της Ιστορίας‘.

ΜΑΡΤΥΡΙΑ ΓΙΑ «ΕΠΤΑΣΦΡΑΓΙΣΤΑ ΜΥΣΤΙΚΑ» ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

Αυτός ήταν ο Καραγιώργης

Παρουσίαση του ΝΙΚΟΥ ΚΙΑΟΥ

Κι όμως. Εχουν περάσει 56 (ή 58;) χρόνια και δεν ξέρουμε -ούτε η σύζυγός του ξέρει ακριβώς- πότε πέθανε ο Κώστας Καραγιώργης, πού πέθανε, πώς πέθανε, υπό ποίες συνθήκες.

Ο Κώστας Καραγιώργης, φωτογραφία από το εξώφυλλο του βιβλίου της Μαρίας Καραγιώργη και της Κατερίνας Ζωιτοπούλου-Μαυροκεφαλίδου.

 

Το βιβλίο της Μαρίας Καραγιώργη και της Κατερίνας Ζωιτοπούλου-Μαυροκεφαλίδου.

Το βέβαιο είναι ότι ήταν κρατούμενος στη Ρουμανία, τον βασάνιζαν, ναι ακριβώς τον βασάνιζαν άγρια, οι σύντροφοί του με εντολή τής τότε ηγεσίας του ΚΚΕ και οι Ρουμάνοι ασφαλίτες. Τα βασανιστήρια κράτησαν χρόνια και πέθανε στα βασανιστήρια.

Πού πήγαν τα οστά του, πού βρίσκονται (αν βρίσκονται ακόμα), πού είναι ο τάφος του (αν τον έθαψαν ποτέ);;; Πού είναι τα γραπτά που άφησε ο Καραγιώργης;;;

Η Μαρία Καραγιώργη, μαζί με την Κατερίνα Ζωιτοπούλου-Μαυροκεφαλίδου, γράφει γι’ αυτό που την πονά και την καίει σ’ όλη τη ζωή της, για τη ζωή και το θάνατο του συντρόφου και συζύγου της Κώστα Καραγιώργη, για την προσωπικότητά του και για τη μεταχείριση που του επιφύλαξαν οι σύντροφοί του- και πρώτος ο ηγέτης του ΚΚΕ τότε, ο Νίκος Ζαχαριάδης, ο στενός του φίλος από νεαρή ηλικία.

Στο βιβλίο που έγραψαν, «Κώστας Καραγιώργης (1905-1955), ο άνθρωπος, ο κομμουνιστής, ο δημοσιογράφος, ο αγωνιστής, το εξιλαστήριο θύμα», δίνει απαντήσεις σε ερωτήματα, αλλά με έκδηλο φόβο, απορία, πίκρα και οργή δεν βρίσκει απαντήσεις σε πολλά άλλα και αφήνει τον πόνο της να μιλήσει:

«Ο πιο άξιος, ικανός, πολιτισμένος, ανιδιοτελής κομμουνιστής ρίχτηκε βορά στα χέρια των λυκανθρώπων. Γιατί όλος ο συρφετός των βασανιστών του κυριολεκτικά «μετάλαβε» από το αίμα του».

«Ποιος άραγε θα θελήσει να ψάξει στα ξεχασμένα και σκονισμένα αρχεία και να φέρει στο φως κάποια ψήγματα της αλήθειας; Αλλωστε, παρά πολλά γραπτά έχουν χαθεί, όπως π.χ. τα γραπτά του Κώστα Καραγιώργη, ή, αν δεν έχουν χαθεί, ίσως να βρίσκονται καταχωνιασμένα στα υπόγεια της ρουμανικής αστυνομίας ή κρυμμένα σαν επτασφράγιστο μυστικό στα υπόγεια του Περισσού…».

Το βιβλίο της βουλευτίνας της προδικτατορικής ΕΔΑ και της κόρης του αγαπημένου φίλου του Καραγιώργη, του Γιώργου Ζωιτόπουλου (που «η ζωή του είχε μοναχικό και μελαγχολικό τέλος στο Παρίσι το 1967»), κυκλοφόρησε τον Γενάρη.

«Αφιέρωμα στον Κώστα Καραγιώργη, σε αυτοέκδοση και σε λίγα αντίτυπα, χαρίζεται σε φίλους και γνωστούς και σε όσους θέλουν να μάθουν για τη ζωή και το τέλος του…», το χαρακτηρίζουν.

Σε 180 σελίδες διηγείται, εξιστορεί και καταγράφει την πορεία της ζωής του νέου από τη Λίμνη της Εύβοιας ώς τη Ρουμανία, όπου «χάθηκαν» τα ίχνη του. Δεν είναι καθαρό πότε πέθανε. Η Μαρία Καραγιώργη εκτιμά από μαρτυρίες συναγωνιστών του, τις οποίες παραθέτει, ότι «άρα, ώς το 1955, που ετοιμαζόταν η 6η Ολομέλεια (σ.σ. της κεντρικής επιτροπής του ΚΚΕ με την καθαίρεση του Ζαχαριάδη), ο Καραγιώργης ζούσε, έστω και σ’ αυτή την κατάσταση» (κρατούμενος, βασανιστήρια). Αλλη μαρτυρία αφήνει να βγει το συμπέρασμα ότι μπορεί να πέθανε και το 1953.

Γιατρός, με δύο ειδικότητες, καθοδηγητικό στέλεχος του ΚΚΕ και της ΟΚΝΕ νωρίτερα, δημοσιογράφος, διευθυντής και αρθρογράφος καθημερινός του «Ριζοσπάστη» από τον Νοέμβριο του 1944 ώς τον Νοέμβριο του 1947, οπότε η εφημερίδα έκλεισε με τα έκτακτα μέτρα, με κυκλοφορία πάνω από 100.000 φύλλα και την πρωτοποριακή Σχολή Δημοσιογραφίας, που ουσιαστικά δημιούργησε, διευθυντής του «Ρίζου της Δευτέρας», ηγετική φυσιογνωμία στο λαϊκό κίνημα, στην οργάνωση του κόμματος, στον ΕΛ.ΑΣ. και το Δημοκρατικό Στρατό, δεν έγινε, δεν τον έκαναν ποτέ, μέλος του Πολιτικού Γραφείου. Στο βιβλίο αναφέρονται οι διαφωνίες του κατά καιρούς με την ηγεσία του ΚΚΕ, οι διαφορετικές απόψεις του, που του στοίχισαν πολλές φορές τη διαγραφή.

Το αφιέρωμα έχει 10 κεφάλαια, τα οποία χωρίζονται σε μικρά κείμενα με δικούς τους τίτλους και καταγράφουν, μέσα από την πορεία της ζωής τού πρωταγωνιστή, την πορεία ουσιαστικά του ΚΚΕ όλα αυτά τα χρόνια. Τα κεφάλαια και τα κείμενα δένουν μεταξύ τους και το βιβλίο γίνεται συναρπαστικό.

Ο Κώστας Καραγιώργης στα χρόνια του μεγάλου σηκωμού (Σ.Σ.: Η φωτογραφία από τα ΑΣΚΙ)

 

Διαβάζουμε για τις σπουδές του, για την ένταξή του στη νεολαία και το κόμμα, για τη Γερμανία, τη Σοβιετική Ενωση και το Παρίσι, όπου πήγε, για τις διώξεις με φυλακές και εξορίες στην Ελλάδα, για τις αποδράσεις, για την Εθνική Αντίσταση, την ελεύθερη Ελλάδα, τον Εμφύλιο, τον αδελφοκτόνο πόλεμο, την ήττα, την καταστροφή, τις ανακρίσεις και τη φυλάκιση, το θάνατο, την ««κουτσή» αποκατάσταση, το 1958, στην 9η Ολομέλεια της Κ.Ε. του ΚΚΕ, που είναι απλώς αποκατάσταση της μνήμης των συντρόφων Γιώργη Σιάντου, Νίκου Πλουμπίδη (Μπάρμπα) και Κώστα Γυφτοδήμου (Καραγιώργη)» και όχι αποκατάσταση στο κόμμα και την Κεντρική Επιτροπή.

Μαθαίνουμε γιατί αρνήθηκε να πάει στη Σχολή ΚΟΥΤΒ της Μόσχας, γιατί τον έλεγαν ειρωνικά, περιπαιχτικά, «κοσμοπολίτη», αναδεικνύοντας αρετές του.

Το επίθετό του ήταν Γυφτοδήμος και το ψευδώνυμο Καραγιώργης, το οποίο καθιερώθηκε.

Στο βιβλίο γίνονται αναφορές σε πολλά στελέχη του ΚΚΕ και περιλαμβάνονται μαρτυρίες συναγωνιστών τού Καραγιώργη.