Μια στιγμή απόλυτου κακού και μια στιγμή απόλυτου καλού, απ’ τα χρόνια της Κατοχής + Συν η αποκάλυψη ενός μαγικού μυστικού: Ποιο είναι το απόλυτο αντικαταθλιπτικό;;;

Ενας φίλος που έφυγε από κοντά μας, μας είχε εμπιστευτεί ένα μοναδικό μυστικό. Ενα μαγικό. Ηταν κάτι, και συγκεκριμένα ένα μικρό κομματάκι χαρτί, με μαγικές ιδιότητες. Οπως έλεγε, περνούσε από χέρι σε χέρι επί 70 χρόνια, για να φτάσει τώρα εδώ σε μας και στο μπλογκ μας. Ο μύθος λέει πως όλ’ αυτά τα χρόνια, όποιος τυχερός το είχε το χαρτάκι στην κατοχή του και το κοιτούσε, ανεξάρτητα πόσο στεναχωρημένος ήταν, ανεξάρτητα αν ήταν στα down του και σε κατάθλιψη, πάντα -μα πάντα- αυτό το χαρτάκι θα του έφτιαχνε τη διάθεση, θα τον έκανε να χαμογελάσει (ή να γελάσει) και θα τον γέμιζε αισιοδοξία. Με εγγυημένη απόδοση 100%.
Απίστευτο, σωστά; Πως να πιστέψει κανείς κάτι τέτοιο, έτσι δεν είναι;

Κι όμως, είναι αλήθεια 1.000%, είναι μια πραγματικότητα και μπορούμε να βρούμε δεκάδες μάρτυρες από τους φίλους και τους γνωστούς μας που μπορούν να το επιβεβαιώσουν.

Ομως, πως έφτασε αυτό το χαρτί σε εμάς; Ποια είναι η διαδρομή του; Και ποιες οι μαγικές του ιδιότητες;
Θα πρέπει, πρώτα, να πάμε 70 χρόνια πίσω, μέσα στην Κατοχή, και να θυμηθούμε τα ‘Αετόπουλα’.

Ο Δεκάλογος των Αετόπουλων (1944).

 

Στα χωριά της ορεινής Ευρυτανίας και όλης της Ελλάδας του 1941-1944, τα παιδιά δεν πήγαιναν σχολείο σ’ όλη τη διάρκεια της Κατοχής. Πολλά απ’ αυτά τα παιδιά κυκλοφορούσαν ξυπόλητα, κρύωναν και βρέχονταν. Και πεινούσαν. Αν η πρώτη προτεραιότητα είναι η επιβίωση, τότε η μόρφωση μάλλον έρχεται σε δεύτερη μοίρα. Οχι όμως και για τους υπεύθυνους της ΠΕΕΑ και του ΕΑΜ, που μαζί με τον αγώνα ενάντια στον κατακτητή, μαζί με τον αγώνα ενάντια στην πείνα, είχαν στην ίδια υψηλή προτεραιότητα και τη μόρφωση και τη φροντίδα των παιδιών. Ετσι, με πρωτοβουλία της Γραμματείας Παιδείας της ΠΕΕΑ (ξανα)φτιάχτηκαν και (ξανα)λειτούργησαν τα σχολεία σ’ όλη την Ελεύθερη Ελλάδα. Ιδρύθηκαν ακόμη και Παιδικοί Σταθμοί. Στην Ευρυτανία μόνο, λειτούργησαν 35 Παιδικοί Σταθμοί/Παιδικές Χαρές/»Φωλιές για τ’ Αετόπουλα». Το έργο αυτό των οργανώσεων του ΕΑΜ ήταν πραγματικά τεράστιο. Μπορεί να έκαναν μάθημα στην ύπαιθρο, επειδή τα σχολεία τα είχαν κάψει οι Γερμανοί, μπορεί η διατροφή τους να μην ήταν επαρκής, αλλά οι δάσκαλες σαν την Ναυσικά και την Μαργαρίτα των Αετόπουλων όπως ο Παναγιώτης ή/και ο Καπετάν-Γαρίδας (βλέπε παρακάτω), με την καθοδήγηση μεγάλων παιδαγωγών όπως η Ρόζα Ιμβριώτη, ο Μιχάλης Παπαμαύρος, ο Κώστας Σωτηρίου κ.ά. και υπό την εποπτεία του Γραμματέα Παιδείας της ΠΕΕΑ, καθηγητή Πέτρου Κόκκαλη, έσωσαν αυτά τα παιδιά και τους έδωσαν ελπίδα και μόρφωση και τις βάσεις για ένα καλύτερο μέλλον.

Οι κινηματογραφιστές του ΕΛΑΣ – Ολα τα φιλμ-ντοκουμέντα

Πρόκειται για το σύνολο της παραγωγής σε φιλμ από το κινηματογραφικό συνεργείο του ΕΛΑΣ, (ή ορθότερα, το φωτοκινηματογραφικό συνεργείο του ΕΛΑΣ), που έχει διασωθεί. Κάτι λιγότερο από 11 λεπτά. Δόθηκαν στην Ταινιοθήκη της Ελλάδας από την Ολυμπία και τον Κώστα Παπαδούκα, αδερφό του Θανάση Παπαδούκα, του οπερατέρ του κινηματογραφικού συνεργείου του ΕΛΑΣ, από το φθινόπωρο του 1944 μέχρι λίγο μετά τη Συμφωνία της Βάρκιζας. Πριν από τον Θανάση Παπαδούκα, την δουλειά αυτή έκανε ο οπερατέρ Ιωάννης Νισυρίου, με μία μηχανή που είχαν βρει «σε κάτι κιβώτια γερμανικά μαζί με φιλμ, τραβηγμένα και ατράβηχτα», όπως διηγείται ο Θανάσης Παπαδούκας.

Ισως η πιο κλασική φωτογραφία με αντάρτες του ΕΛΑΣ. Οκτώβριος 1944, στα βουνά κοντά στην Αθήνα. Ο πρώτος άνδρας δεξιά είναι ο Σαλβατόρ Μπακόλας, 1922-2012, ή ‘Σωτήρης’, ο μοναδικός από την οικογένειά του που επέζησε από το Ολοκαύτωμα.

 

Το συνεργείο, υπό την εποπτεία του ζωγράφου Δημήτρη Μεγαλίδη, και με τη συμμετοχή του Κώστα Μακρή, γύρισε αρκετά μέτρα φιλμ, από τα οποία έχουν διασωθεί αυτά τα αποσπάσματα που μπορείτε να δείτε παρακάτω στο βίντεο.

Τα μέλη του συνεργείου:

• Δημήτρης Μεγαλίδης, προϊστάμενος
• Ιωάννης Νισυρίου, οπερατέρ
• Θανάσης Παπαδούκας, οπερατέρ
• Κώστας Μακρής

Περιγραφή των σκηνών:

• Συνεδρίαση της ΠΕΕΑ στην Ευρυτανία, άνοιξη του 1944. Διακρίνεται ο Σπύρος Μελετζής, φωτογράφος του αγώνα [Οι φωτογραφίες των μελών του συνεργείου, στους τίτλους στην αρχή είναι του Σπύρου Μελετζή].
• Ο Αρης Βελουχιώτης και οι Μαυροσκούφηδες, έφιπποι, τέλη του 1944 ή αρχές του 1945
• Η Ταξιαρχία Ιππικού στη Λάρισα, με τα άλογα που ο ΕΛΑΣ είχε πάρει λάφυρα από τους Ιταλούς, τέλη του 1944 ή αρχές του 1945, επίσης.
• Ο Στέφανος Σαράφης και ο Αρης Βελουχιώτης με τους Μαυροσκούφηδες του, όλοι έφιπποι, πιθανόν στα Ιωάννινα, φθινόπωρο του 1944.
• Ο Στέφανος Σαράφης και ο Αρης Βελουχιώτης με τα στελέχη του Γενικού Στρατηγείου του ΕΛΑΣ ποζάρουν στην έδρα του ΓΣ.
• Πορεία ανταρτών μέσα στο χιόνι, μετά από μάχη με του Γερμανούς. Κουβαλάνε τραυματισμένους συντρόφους τους. Οταν ο ένας πεθαίνει, τον θάβουν στο χιόνι, χειμώνας 1943-1944.
• Αντάρτες έπειτα από πορεία φτάνουν σε ορεινό χωριό, όπου οι γυναίκες του χωριού τους κερνούν και τους φιλεύουν.
• Σκηνοθετημένη μάχη-ναυμαχία του ΕΛΑΝ. Οι Γερμανοί «ηθοποιοί» είναι πραγματικοί αιχμάλωτοι, που μάλιστα, μη γνωρίζοντας για τη σκηνοθεσία, νόμιζαν ότι οι ΕΛΑΝίτες επρόκειτο να τους εξοντώσουν.
• Θεατρική παράσταση από ερασιτέχνες ηθοποιούς των πολιτιστικών ομάδων των ΕΑΜ/ΕΛΑΣ/ΕΠΟΝ στην πλατεία του χωριού. Παρακολουθούν αξιωματικοί και οπλίτες του ΕΛΑΣ, και όλος ο πληθυσμός του χωριού, που μάλλον βλέπει για πρώτη φορά θέατρο.
• Σκηνές απελευθέρωσης άγνωστο ποιας πόλης ακριβώς.της Πάτρας.
• Παράδοση των όπλων του ΕΛΑΣ, μετά τη συμφωνία της Βάρκιζας. Διακρίνονται και Βρετανοί ένστολοι που επιτηρούν την παράδοση των όπλων.
• Στο κλείσιμο, οι τραγικές σκηνές με τους αντάρτες του ΕΛΑΣ να κλαίνε την στιγμή που παραδίδουν τα τιμημένα άρματά τους.

 

 

Δείτε επίσης:

Αρχειακό υλικό – Αιχμάλωτοι του ΔΣΕ σε στρατόπεδο συγκέντρωσης του Εθνικού Στρατού

Τελικά υπάρχουν δύο ταινίες για «την αλήθεια για τα παιδιά της Ελλάδας» στον Εμφύλιο!

Ντοκιμαντέρ της Ρένας Χριστάκη, με τίτλο ‘Οι ζωγράφοι στα βουνά της ελεύθερης Ελλάδας, 1941-1945′, εδώ.

Οι σελίδες και τα ιστολόγια του ερευνητή της φωτογραφίας, Μανώλη Κασιμάτη, από την ‘Πολιτιστική Εταιρεία Φωτογραφίζοντας’, κλικ εδώ ή π.χ. εδώ.

Μάιος 1944, Εδρα ΠΕΕΑ, Αίθουσα συνεδριάσεων – Μητροπολίτης Ηλείας Γερμανός, Σμήναρχος Μίχος και Εθνοσύμβουλοι Πελοποννήσου. Πίσω οι 4+1 πιο σημαντικές σημαίες της εποχής.

Μάιος 1944, Εδρα ΠΕΕΑ, Υπαίθριο τραπέζι: Παπασταματιάδης, Μακρίδης (ή Παπαθεοδωρόπουλος, Εθνοσύμβουλος Πελοποννήσου), Λευτέρης Αποστόλου. Στον τοίχο σύνθημα ‘Ψηφίστε όλοι ΕΑΜ’.

Μάιος 1944. Εξω από το σχολείο κυκλικά: Τσολιάδες, Αντάρτες και παπάδες. Στο πλατύσκαλο ο Ηλείας Γερμανός, ο Σμήναρχος Μίχος και Εθνοσύμβουλοι Πελοποννήσου.

Μάιος 1944, Βίνιανη, Ο γερο-Τσεκούρας ψυχοπατέρας του Αρη Βελουχιώτη μιλάει για τις εκλογές του 1944.

Μάιος 1944, Εδρα ΠΕΕΑ, Κεράσοβο Ευρυτανίας: Υπαίθριο τραπέζι, πιθανόν εορτασμός Πάσχα. Ο Στέφανος Σαράφης όρθιος ομιλητής και σύνθημα ‘Ψηφίστε όλοι ΕΑΜ’

Ευρυτανία Εδρα της ΠΕΕΑ – Αετόπουλα με πανό

 

---

 

Δείτε επίσης παλαιότερα άρθρα με συγκλονιστικές φωτογραφίες και φιλμ

# Αγνωστο σπάνιο φιλμ από τις μέρες της απελευθέρωσης της Αθήνας από τους Γερμανούς, Οκτώβριος 1944
https://xyzcontagion.wordpress.com/2015/03/05/spanio-film-liberation-athens/

# Σπάνιες φωτογραφίες από την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης από τη ναζιστική Κατοχή, 30 Οκτωβρίου 1944
https://xyzcontagion.wordpress.com/2012/10/30/spanies-foto-uessaloniki-apelef8erosi/

# Οι κινηματογραφιστές του ΕΛΑΣ – Ολα τα φιλμ-ντοκουμέντα
https://xyzcontagion.wordpress.com/2011/03/24/kinimatografistes-elas/

# Μετά 69 χρόνια, η μοναδική ανφάς χαμένη φωτογραφία με το κομμένο κεφάλι του Αρη Βελουχιώτη από τον φανοστάτη της πλατείας στα Τρίκαλα + Βιβλιογραφία
https://xyzcontagion.wordpress.com/2014/02/17/

# 1976-2000 – Συλλογή φωτογραφιών από 25 χρόνια διαδηλώσεων και συγκρούσεων με τα ΜΑΤ και με τους «αγανακτισμένους πολίτες»
https://xyzcontagion.wordpress.com/2016/02/01/bahala-25-xronia-1976-2000-all/

# Τελικά υπάρχουν δύο ταινίες για «την αλήθεια για τα παιδιά της Ελλάδας» στον Εμφύλιο!
https://xyzcontagion.wordpress.com/2011/02/18/telika-yparxoun-dyo-tainies/

# Αρχειακό υλικό – Αιχμάλωτοι του ΔΣΕ σε στρατόπεδο συγκέντρωσης του Εθνικού Στρατού
https://xyzcontagion.wordpress.com/2011/03/06/arxeiako-yliko-aixmalotoi-tou-dse/

# Από το Ολοκαύτωμα των Εβραίων της Ελλάδας, Ιωάννινα, 25 Μαρτίου 1944, όλη η σειρά των 19 φωτογραφιών
https://xyzcontagion.wordpress.com/2013/05/25/ioannina-ebraioi/

# Ντοκιμαντέρ – Η άγνωστη εξέγερση των Ελλήνων Εβραίων στο Αουσβιτς τον Οκτώβριο του 1944
https://xyzcontagion.wordpress.com/2012/05/12/ntokimanter-agnosti-eksegersi-ellines-ebraioi/

# Οι δωσίλογοι δημοσιογράφοι της Θεσσαλονίκης – 1942: «Αρκετά εβραϊκά όντα έμειναν στον τόπο» – 1943: «Αι ελληνικαί γεννεαί θα εορτάσουν όταν αποκαθαρθή η γάγγραινα με τους κίτρινους αστέρας» (Από το Ολοκαύτωμα των Εβραίων της Ελλάδας, το «Μαύρο Σάββατο» της 11ης Ιουλίου 1942)
https://xyzcontagion.wordpress.com/2015/01/13/mavro-sabbato/

# Μιχάλης Νικολινάκος – Ο σεμνός ζεν πρεμιέ και αγωνιστής της Εθνικής Αντίστασης, από το μπλόκο της Κοκκινιάς στη μεγάλη οθόνη
https://xyzcontagion.wordpress.com/2013/08/18/nikolinakos/

# Κουίζ με δέκα άγνωστες σπάνιες φωτογραφίες – Δίνοντας εικόνα στα άγνωστα πρόσωπα γνωστών ιστορικών προσωπικοτήτων
https://xyzcontagion.wordpress.com/2013/02/25/quiz-me-deka-spanies-fotografies/

# Δύο φωτογραφίες, Θεσσαλονίκη, 1947 – Η στιγμή της εκτέλεσης αριστερών καταδικασθέντων εις θάνατον
https://xyzcontagion.wordpress.com/2012/06/27/dyo-fotografies-thessaloniki-1947-ektelesi/

# Ενα χαμένο άγνωστο φιλμ – Πρόσφυγες του 1922, Σμύρνη, Αθήνα, Πειραιάς
https://xyzcontagion.wordpress.com/2011/04/10/xameno-film-1922-smyrni-athina-peiraias/

# Μια συγκλονιστική (αντιπολεμική) φωτογραφία που αξίζει εκατομμύρια λέξεις
https://xyzcontagion.wordpress.com/2012/08/31/mia-antipolemiki-fotografia/

# Μικρό καλοκαιρινό κουίζ – Ποιοι είναι οι δύο 14χρονοι;;;
https://xyzcontagion.wordpress.com/2013/08/05/kalokairino-quiz-14xronoi/

# Τέσσερα χρόνια πόλεμος, 50 φωτογράφοι, 248 φωτογραφίες – Βοσνία 1992-1995
https://xyzcontagion.wordpress.com/2015/04/09/bosnia-248-photos/