Από το Ολοκαύτωμα των Εβραίων της Ελλάδας, Ιωάννινα, 25 Μαρτίου 1944, όλη η σειρά των 19 φωτογραφιών

Ηταν ημέρα Σάββατο και Εθνική Εορτή, 25η Μαρτίου. Μέσα σε λίγες ώρες, μια πανάρχαιη ιστορική κοινότητα εξοντώθηκε ολοκληρωτικά. Τα γεγονότα και το χρονικό μπορείτε να τα βρείτε σε βιβλία και στο διαδίκτυο. Εμείς θα προσθέσουμε δυο στοιχεία μόνο:

– Η σύλληψη και ακολούθως η αποστολή με τρένα των περίπου 1.960 Εβραίων των Ιωαννίνων δεν θα ήταν τόσο επιτυχής και τόσο γρήγορη, αν δεν υπήρχε η βοήθεια κάποιων ελληνικών υπηρεσιών προς τους Γερμανούς, όπως λ.χ. η Αστυνομία/Χωροφυλακή. Αναφέρεται σε πολλές πηγές, ακόμα και σε εκθέσεις των Ναζί, και γνωρίζουμε σήμερα πως πρόκειεται για γεγονός. Εγιναν συσκέψεις, ακόμη και λίγο πριν χαράξει εκείνη η ημέρα, για τον καταμερισμό ενστόλων στα σημεία του κυκλωτικού μπλόκου.

– Λίγη ώρα μόνο μετά που έφυγε και το τελευταίο φορτηγό, ήδη από το μεσημέρι της ίδιας μέρας, υπήρχαν αναφορές για πλιάτσικο στις περιουσίες των ΕΒραίων συμπατριωτών μας από τους Χριστιανούς της πόλης.

Εδώ μπορείτε να δείτε ολοκληρωμένη την σειρά των 19 φωτογραφιών από εκείνο το πρωινό στα Γιάννενα. Θα προτείναμε στον αναγνώστη να μην προσπεράσει στα γρήγορα τις εικόνες, αλλά να σταθεί για λίγα δευτερόλεπτα στα πρόσωπα των ανθρώπων. Πολύ λίγοι επέζησαν, γύρω στους 110 από τους συνολικά περίπου 1.960.

Το σλάιντ απαιτεί την χρήση JavaScript.

 

Θα αναρωτηθεί κανείς, για ποιο λόγο θα πρέπει σήμερα ν’ ασχολούμαστε με ιστορίες 70 χρόνων. Οπωσδήποτε, είναι η ώρα της πνευματικής αντεπίθεσης (κλικ εδώ), όμως θα πρέπει να προσέξουμε ένα λεπτό σημείο. Κοιτάξτε το μικρό κοριτσάκι που περιμένει να το ανεβάσουν στο φορτηγό, και κρατάει από το χέρι ένα ακόμη μικρότερο νήπιο, όταν γυρίζει το προσωπάκι του για να δει τον φακό της κάμερας και τον Γερμανό που φωτογραφίζει. Κάτα πάσα πιθανότητα, ήταν η τελευταία φωτογραφία της πολύ σύντομης ζωής του. Δεν είχε κάνει τίποτα. Οπως δεν είχε κάνει τίποτα, επίσης, και η κοπέλα που κλαίει και σπαράζει στη μέση του δρόμου (λέγεται ότι ίσως είναι η μόνη από την οικογένειά της που επέζησε, γύρισε στην Ελλάδα, εγκαταστάθηκε στην Αθήνα, παντρεύτηκε, έκανε οικογένεια και πέθανε πριν λίγα χρόνια).

[UPDATE Φεβρουάριος 2015]
Το 2010, η Marcia Haddad Ikonomopoulos (διευθύντρια του μουσείου Kehila Kedosha Janina Museum, που βρίσκεται στη Νέα Υόρκη) κατόρθωσε να βρει την ταυτότητα της κοπέλας. Ηταν η Fani Haim (Svolis), γεννημένη το 1925, δηλαδή 19 ετών στην φωτογραφία. Επέζησε από τα στρατόπεδα θανάτου, η μοναδική από την οικογένειά της, παντρεύτηκε Χριστιανό, κι ευτύχησε να γίνει γιαγιά προτού πεθάνει το 2008. Το σχετικό άρθρο της Haddad Ikonomopoulos με τίτλο ‘The Crying Woman‘, 2010, εδώ.]

Advertisement

Τάσος Κωστόπουλος – «Αθήνα, η πρωτεύουσα της Κάτω Αλβανίας», Ενα άγνωστο κείμενο του Ιωνα Δραγούμη (άρθρο στην «Ελευθεροτυπία» 2011-03-27)

Ο Τάσος Κωστόπουλος, εκ των φορέων του ‘Ιού‘, σε ένα άρθρο του από την ‘Ελευθεροτυπία’ της Κυριακής 27 Μαρτίου 2011 με τίτλο ‘«Αθήνα, η πρωτεύουσα της Κάτω Αλβανίας», Ενα άγνωστο κείμενο του Ιωνα Δραγούμη, Ενα σενάριο «υποθετικής ιστορίας» για την εθνική αφύπνιση των Αρβανιτών‘.

Σύμφωνα με το σενάριο του Ιωνα Δραγούμη (επάνω), ο υδραίος καπετάνιος Αντώνιος Κριεζής (κάτω) θα εξελισσόταν -ως Αρβανίτης- σε ναύαρχο του αλβανικού στόλου.

 

ΕΝΑ ΑΓΝΩΣΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΤΟΥ ΙΩΝΑ ΔΡΑΓΟΥΜΗ

«Αθήνα, η πρωτεύουσα της Κάτω Αλβανίας»

Ενα σενάριο «υποθετικής ιστορίας» για την εθνική αφύπνιση των Αρβανιτών

Του ΤΑΣΟΥ ΚΩΣΤΟΠΟΥΛΟΥ

Της μόδας έγιναν τα τελευταία χρόνια οι δημόσιες συζητήσεις (και καβγάδες) για τη διαδικασία διαμόρφωσης του νεοελληνικού έθνους.
Τα σχετικά ερεθίσματα δεν έλειψαν: από το βιβλίο Ιστορίας της Στ’ Δημοτικού, που έπεσε θύμα του υπό διαμόρφωσιν «εθνικού χώρου» το 2007, μέχρι την τρέχουσα τηλεοπτική σειρά του Σκάι περί 1821.

Το ενδιαφέρον αυτό δεν είναι καθόλου περίεργο. Οχι μόνο επειδή συμπίπτει με την πολιτική εδραίωση και τηλεοπτική υπερπροβολή της εγχώριας ακροδεξιάς, που στηρίζει το επικοινωνιακό προφίλ της (και) στην προάσπιση της «εθνικά ορθής» εκδοχής του παρελθόντος απέναντι σε κάθε λογής αμφισβητήσεις. Αλλά και γιατί, σε καιρούς που το ευρωπαϊκό όραμα μισού αιώνα αργοπνίγεται στον βάλτο του μνημονίου χωρίς ορατή διέξοδο, η στροφή στο παρελθόν φαντάζει σχεδόν μονόδρομος: είτε φυγής είτε αναστοχασμού τής έως τώρα συλλογικής μας πορείας.

Ως συμβολή στην εθνική επέτειο, δημοσιεύουμε ένα άγνωστο μέχρι σήμερα κείμενο του Ιωνα Δραγούμη. Πρόκειται για ένα σενάριο «υποθετικής ιστορίας» (virtual history), ενοφθαλμισμένο σε έκθεση που συνέταξε για τον υπουργό Εξωτερικών Αλέξανδρο Σκουζέ ως υποπρόξενος στο Δεδεαγάτς (τη σημερινή Αλεξανδρούπολη).

Αντικείμενό του, το ενδεχόμενο μιας διαφορετικής εθνικής εξέλιξης των Αρβανιτών της νότιας Ελλάδας, αν εξωτερικές επιρροές είχαν ευνοήσει μια πρόωρη «αφύπνιση» του αλβανικού εθνικισμού πριν η επανάσταση του 1821 εντάξει οργανικά αυτούς τους πληθυσμούς στο νεοελληνικό έθνος. Ολόκληρη η έκθεση φυλάσσεται στο προσωπικό αρχείο του Ιωνα, στη Γεννάδειο Βιβλιοθήκη (Εν Δεδεαγάτς τη 9.3.1906, αριθ.80).

Αντώνιος Κριεζής

 

Δύο επισημάνσεις είναι εδώ αναγκαίες. Σε όλο το κείμενο, ο Δραγούμης αναφέρεται σε «Αλβανούς», ακολουθώντας την τρέχουσα πρακτική των ελλήνων λογίων της εποχής του. Αντίθετα με σήμερα, που οι λέξεις «Αρβανίτης» και «Αλβανός» έχουν σαφώς διακριτό περιεχόμενο, εκείνα τα χρόνια η μεταξύ τους διαφορά αφορούσε όχι το περιεχόμενο αλλά το ιδίωμα εκφοράς του λόγου: για «Αρβανίτες» (της Ελλάδας ή της Αλβανίας) μιλούσαν οι αγράμματοι και οι δημοτικιστές, «Αλβανούς» αποκαλούσαν τους ίδιους ανθρώπους οι λόγιοι.

Η δεύτερη επισήμανση αφορά τη δεδηλωμένη νοσταλγία του Δραγούμη για την παλιά ισχύ της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Δεν πρόκειται για παραδοξολογία αλλά για κοινό τόπο της ελληνικής διπλωματικής σκέψης της εποχής: στα χρόνια του Μακεδονικού Αγώνα, η αντιμετώπιση της «σλαβικής απειλής» περνούσε από μια ελληνοτουρκική συμμαχία εμπόρων, γραφειοκρατών και γαιοκτημόνων απέναντι στη σλαβόφωνη χριστιανική αγροτιά. Η σκιά αυτής της συμπόρευσης είναι ορατή και στο υποθετικό σενάριο του Ιωνα:

Οι κινηματογραφιστές του ΕΛΑΣ – Ολα τα φιλμ-ντοκουμέντα

Πρόκειται για το σύνολο της παραγωγής σε φιλμ από το κινηματογραφικό συνεργείο του ΕΛΑΣ, (ή ορθότερα, το φωτοκινηματογραφικό συνεργείο του ΕΛΑΣ), που έχει διασωθεί. Κάτι λιγότερο από 11 λεπτά. Δόθηκαν στην Ταινιοθήκη της Ελλάδας από την Ολυμπία και τον Κώστα Παπαδούκα, αδερφό του Θανάση Παπαδούκα, του οπερατέρ του κινηματογραφικού συνεργείου του ΕΛΑΣ, από το φθινόπωρο του 1944 μέχρι λίγο μετά τη Συμφωνία της Βάρκιζας. Πριν από τον Θανάση Παπαδούκα, την δουλειά αυτή έκανε ο οπερατέρ Ιωάννης Νισυρίου, με μία μηχανή που είχαν βρει «σε κάτι κιβώτια γερμανικά μαζί με φιλμ, τραβηγμένα και ατράβηχτα», όπως διηγείται ο Θανάσης Παπαδούκας.

Ισως η πιο κλασική φωτογραφία με αντάρτες του ΕΛΑΣ. Οκτώβριος 1944, στα βουνά κοντά στην Αθήνα. Ο πρώτος άνδρας δεξιά είναι ο Σαλβατόρ Μπακόλας, 1922-2012, ή ‘Σωτήρης’, ο μοναδικός από την οικογένειά του που επέζησε από το Ολοκαύτωμα.

 

Το συνεργείο, υπό την εποπτεία του ζωγράφου Δημήτρη Μεγαλίδη, και με τη συμμετοχή του Κώστα Μακρή, γύρισε αρκετά μέτρα φιλμ, από τα οποία έχουν διασωθεί αυτά τα αποσπάσματα που μπορείτε να δείτε παρακάτω στο βίντεο.

Τα μέλη του συνεργείου:

• Δημήτρης Μεγαλίδης, προϊστάμενος
• Ιωάννης Νισυρίου, οπερατέρ
• Θανάσης Παπαδούκας, οπερατέρ
• Κώστας Μακρής

Περιγραφή των σκηνών:

• Συνεδρίαση της ΠΕΕΑ στην Ευρυτανία, άνοιξη του 1944. Διακρίνεται ο Σπύρος Μελετζής, φωτογράφος του αγώνα [Οι φωτογραφίες των μελών του συνεργείου, στους τίτλους στην αρχή είναι του Σπύρου Μελετζή].
• Ο Αρης Βελουχιώτης και οι Μαυροσκούφηδες, έφιπποι, τέλη του 1944 ή αρχές του 1945
• Η Ταξιαρχία Ιππικού στη Λάρισα, με τα άλογα που ο ΕΛΑΣ είχε πάρει λάφυρα από τους Ιταλούς, τέλη του 1944 ή αρχές του 1945, επίσης.
• Ο Στέφανος Σαράφης και ο Αρης Βελουχιώτης με τους Μαυροσκούφηδες του, όλοι έφιπποι, πιθανόν στα Ιωάννινα, φθινόπωρο του 1944.
• Ο Στέφανος Σαράφης και ο Αρης Βελουχιώτης με τα στελέχη του Γενικού Στρατηγείου του ΕΛΑΣ ποζάρουν στην έδρα του ΓΣ.
• Πορεία ανταρτών μέσα στο χιόνι, μετά από μάχη με του Γερμανούς. Κουβαλάνε τραυματισμένους συντρόφους τους. Οταν ο ένας πεθαίνει, τον θάβουν στο χιόνι, χειμώνας 1943-1944.
• Αντάρτες έπειτα από πορεία φτάνουν σε ορεινό χωριό, όπου οι γυναίκες του χωριού τους κερνούν και τους φιλεύουν.
• Σκηνοθετημένη μάχη-ναυμαχία του ΕΛΑΝ. Οι Γερμανοί «ηθοποιοί» είναι πραγματικοί αιχμάλωτοι, που μάλιστα, μη γνωρίζοντας για τη σκηνοθεσία, νόμιζαν ότι οι ΕΛΑΝίτες επρόκειτο να τους εξοντώσουν.
• Θεατρική παράσταση από ερασιτέχνες ηθοποιούς των πολιτιστικών ομάδων των ΕΑΜ/ΕΛΑΣ/ΕΠΟΝ στην πλατεία του χωριού. Παρακολουθούν αξιωματικοί και οπλίτες του ΕΛΑΣ, και όλος ο πληθυσμός του χωριού, που μάλλον βλέπει για πρώτη φορά θέατρο.
• Σκηνές απελευθέρωσης άγνωστο ποιας πόλης ακριβώς.της Πάτρας.
• Παράδοση των όπλων του ΕΛΑΣ, μετά τη συμφωνία της Βάρκιζας. Διακρίνονται και Βρετανοί ένστολοι που επιτηρούν την παράδοση των όπλων.
• Στο κλείσιμο, οι τραγικές σκηνές με τους αντάρτες του ΕΛΑΣ να κλαίνε την στιγμή που παραδίδουν τα τιμημένα άρματά τους.

 

 

Δείτε επίσης:

Αρχειακό υλικό – Αιχμάλωτοι του ΔΣΕ σε στρατόπεδο συγκέντρωσης του Εθνικού Στρατού

Τελικά υπάρχουν δύο ταινίες για «την αλήθεια για τα παιδιά της Ελλάδας» στον Εμφύλιο!

Ντοκιμαντέρ της Ρένας Χριστάκη, με τίτλο ‘Οι ζωγράφοι στα βουνά της ελεύθερης Ελλάδας, 1941-1945′, εδώ.

Οι σελίδες και τα ιστολόγια του ερευνητή της φωτογραφίας, Μανώλη Κασιμάτη, από την ‘Πολιτιστική Εταιρεία Φωτογραφίζοντας’, κλικ εδώ ή π.χ. εδώ.

Μάιος 1944, Εδρα ΠΕΕΑ, Αίθουσα συνεδριάσεων – Μητροπολίτης Ηλείας Γερμανός, Σμήναρχος Μίχος και Εθνοσύμβουλοι Πελοποννήσου. Πίσω οι 4+1 πιο σημαντικές σημαίες της εποχής.

Μάιος 1944, Εδρα ΠΕΕΑ, Υπαίθριο τραπέζι: Παπασταματιάδης, Μακρίδης (ή Παπαθεοδωρόπουλος, Εθνοσύμβουλος Πελοποννήσου), Λευτέρης Αποστόλου. Στον τοίχο σύνθημα ‘Ψηφίστε όλοι ΕΑΜ’.

Μάιος 1944. Εξω από το σχολείο κυκλικά: Τσολιάδες, Αντάρτες και παπάδες. Στο πλατύσκαλο ο Ηλείας Γερμανός, ο Σμήναρχος Μίχος και Εθνοσύμβουλοι Πελοποννήσου.

Μάιος 1944, Βίνιανη, Ο γερο-Τσεκούρας ψυχοπατέρας του Αρη Βελουχιώτη μιλάει για τις εκλογές του 1944.

Μάιος 1944, Εδρα ΠΕΕΑ, Κεράσοβο Ευρυτανίας: Υπαίθριο τραπέζι, πιθανόν εορτασμός Πάσχα. Ο Στέφανος Σαράφης όρθιος ομιλητής και σύνθημα ‘Ψηφίστε όλοι ΕΑΜ’

Ευρυτανία Εδρα της ΠΕΕΑ – Αετόπουλα με πανό

 

---

 

Δείτε επίσης παλαιότερα άρθρα με συγκλονιστικές φωτογραφίες και φιλμ

# Αγνωστο σπάνιο φιλμ από τις μέρες της απελευθέρωσης της Αθήνας από τους Γερμανούς, Οκτώβριος 1944
https://xyzcontagion.wordpress.com/2015/03/05/spanio-film-liberation-athens/

# Σπάνιες φωτογραφίες από την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης από τη ναζιστική Κατοχή, 30 Οκτωβρίου 1944
https://xyzcontagion.wordpress.com/2012/10/30/spanies-foto-uessaloniki-apelef8erosi/

# Οι κινηματογραφιστές του ΕΛΑΣ – Ολα τα φιλμ-ντοκουμέντα
https://xyzcontagion.wordpress.com/2011/03/24/kinimatografistes-elas/

# Μετά 69 χρόνια, η μοναδική ανφάς χαμένη φωτογραφία με το κομμένο κεφάλι του Αρη Βελουχιώτη από τον φανοστάτη της πλατείας στα Τρίκαλα + Βιβλιογραφία
https://xyzcontagion.wordpress.com/2014/02/17/

# 1976-2000 – Συλλογή φωτογραφιών από 25 χρόνια διαδηλώσεων και συγκρούσεων με τα ΜΑΤ και με τους «αγανακτισμένους πολίτες»
https://xyzcontagion.wordpress.com/2016/02/01/bahala-25-xronia-1976-2000-all/

# Τελικά υπάρχουν δύο ταινίες για «την αλήθεια για τα παιδιά της Ελλάδας» στον Εμφύλιο!
https://xyzcontagion.wordpress.com/2011/02/18/telika-yparxoun-dyo-tainies/

# Αρχειακό υλικό – Αιχμάλωτοι του ΔΣΕ σε στρατόπεδο συγκέντρωσης του Εθνικού Στρατού
https://xyzcontagion.wordpress.com/2011/03/06/arxeiako-yliko-aixmalotoi-tou-dse/

# Από το Ολοκαύτωμα των Εβραίων της Ελλάδας, Ιωάννινα, 25 Μαρτίου 1944, όλη η σειρά των 19 φωτογραφιών
https://xyzcontagion.wordpress.com/2013/05/25/ioannina-ebraioi/

# Ντοκιμαντέρ – Η άγνωστη εξέγερση των Ελλήνων Εβραίων στο Αουσβιτς τον Οκτώβριο του 1944
https://xyzcontagion.wordpress.com/2012/05/12/ntokimanter-agnosti-eksegersi-ellines-ebraioi/

# Οι δωσίλογοι δημοσιογράφοι της Θεσσαλονίκης – 1942: «Αρκετά εβραϊκά όντα έμειναν στον τόπο» – 1943: «Αι ελληνικαί γεννεαί θα εορτάσουν όταν αποκαθαρθή η γάγγραινα με τους κίτρινους αστέρας» (Από το Ολοκαύτωμα των Εβραίων της Ελλάδας, το «Μαύρο Σάββατο» της 11ης Ιουλίου 1942)
https://xyzcontagion.wordpress.com/2015/01/13/mavro-sabbato/

# Μιχάλης Νικολινάκος – Ο σεμνός ζεν πρεμιέ και αγωνιστής της Εθνικής Αντίστασης, από το μπλόκο της Κοκκινιάς στη μεγάλη οθόνη
https://xyzcontagion.wordpress.com/2013/08/18/nikolinakos/

# Κουίζ με δέκα άγνωστες σπάνιες φωτογραφίες – Δίνοντας εικόνα στα άγνωστα πρόσωπα γνωστών ιστορικών προσωπικοτήτων
https://xyzcontagion.wordpress.com/2013/02/25/quiz-me-deka-spanies-fotografies/

# Δύο φωτογραφίες, Θεσσαλονίκη, 1947 – Η στιγμή της εκτέλεσης αριστερών καταδικασθέντων εις θάνατον
https://xyzcontagion.wordpress.com/2012/06/27/dyo-fotografies-thessaloniki-1947-ektelesi/

# Ενα χαμένο άγνωστο φιλμ – Πρόσφυγες του 1922, Σμύρνη, Αθήνα, Πειραιάς
https://xyzcontagion.wordpress.com/2011/04/10/xameno-film-1922-smyrni-athina-peiraias/

# Μια συγκλονιστική (αντιπολεμική) φωτογραφία που αξίζει εκατομμύρια λέξεις
https://xyzcontagion.wordpress.com/2012/08/31/mia-antipolemiki-fotografia/

# Μικρό καλοκαιρινό κουίζ – Ποιοι είναι οι δύο 14χρονοι;;;
https://xyzcontagion.wordpress.com/2013/08/05/kalokairino-quiz-14xronoi/

# Τέσσερα χρόνια πόλεμος, 50 φωτογράφοι, 248 φωτογραφίες – Βοσνία 1992-1995
https://xyzcontagion.wordpress.com/2015/04/09/bosnia-248-photos/

 

Ελληνες τσιγγάνοι στην Εθνική Αντίσταση και στα χρόνια της κατοχής

«ΚΑΘΕ ΠΡΩΙ μας έβγαζαν έξω και μας έξυναν τα πρόσωπα. Οι Γερμανοί Ες Ες μας έτριβαν τα πρόσωπα με τούβλα για να μας ασπρίσουν. Είχαν κλομπ και χτυπούσαν όποιον δεν καθόταν. Αυτή η αθλιότητα κράτησε δέκα μέρες»
Λειβαδιά, 1942

Στον Ταύρο, στα Πετράλωνα, στην οδό Χαμοστέρνας, υπάρχει μνημείο για τους 11 τσιγγάνους που εκτέλεσαν οι Γερμανοί τον Αύγουστο του 1944 για την αντιστασιακή τους δράση.(αριστερά) και η προτομή του τσιγγάνου καπετάνιου του ΕΛΑΣ, Βασίλη Μήτρου (καπετάν Γύφτος).

Στον Ταύρο, στα Πετράλωνα, στην οδό Χαμοστέρνας, υπάρχει μνημείο για τους 11 τσιγγάνους που εκτέλεσαν οι Γερμανοί τον Αύγουστο του 1944 για την αντιστασιακή τους δράση.
Ο τσιγγάνος καπετάνιος του ΕΛΑΣ Βασίλης Μήτρου (“Καπετάν-Γύφτος“) από την Κύμη Εύβοιας, ήταν ηγετική μορφή στον ΕΛΑΣ της Εύβοιας, και μάλιστα ανατίναξε ένα γερμανικό αντιτορπιλικό πριν σκοτωθεί στη μάχη της Λαμπούσας.

Ο Καπετάνιος του ο Θανάσης Τζάνος γράφει γι’ αυτόν:

«’Αξιος και φιλότιμος καθώς ήταν ο Βασίλης πήρε την πρώτη θέση στη δουλειά της οργάνωσης και έτρεχε στις πιο επικίνδυνες αποστολές που τον έστελναν.. Μα ο Βασίλης ήταν ανήσυχος. Η δουλειά της πολιτικής οργάνωσης δεν τον ικανοποιούσε, ήθελε να ανέβει στο βουνό να γίνει αντάρτης, να πολεμήσει τους Γερμανούς με το όπλο στο χέρι. […] Στην μεγάλη του όμως επιμονή αναγκάστηκαν να τον αφήσουν και ο Βασίλης έτρεξε όσο μπορούσε γρήγορα για να βρεθεί εκεί που τον έσπρωχνε η καρδιά του στον ΕΛΑΣ. Και εκεί δεν άργησαν να τον γνωρίσουν, γι αυτό πολύ γρήγορα τον αγάπησαν και τον εκτίμησαν. Τον έμαθαν σε λίγο τα χωριά, τον έμαθαν οι ταγματασφαλίτες, τον έμαθαν οι Γερμανοί. «Έρχεται ο Γύφτος» έλεγαν οι τσολιάδες και έτρεχαν να κρυφτούν. «Πέρασε ο Γύφτος» έλεγαν στις γειτονιές και έτρεχαν να τον γνωρίσουν. Απέραντη αγάπη από τους σκλαβωμένους και τους φίλους, άσβεστο μίσος από τους γερμανούς και τους Προδότες. Αυτός ήταν ο ηρωϊκός Βασίλης Μήτρου ο μοναδικός έλληνας νεκρός της Μάχης της Λαμπούσας.»

Η οικογένεια Βρυσάκη από τη Λειβαδιά, με την υπόνοια της κατασκοπίας στάλθηκε σε στρατόπεδο συγκέντρωσης.
Στον ΕΔΕΣ αναφέρονται Ρομά οπλίτες.
Οπως και, προηγουμένως, στον ελληνοϊταλικό πόλεμο, στην Αλβανία, μαρτυρούνται πολλές περιπτώσεις τσιγγάνων στρατιωτών.
Κατά την υποχώρηση των στρατευμάτων, μετά την κατάρρευση του μετώπου, τον Απρίλη του 1941, οι εξαθλιωμένοι στρατιώτες που προσπαθούσαν να φτάσουν στα σπίτια τους, συχνά με τα πόδια, περιθάλπτονταν από τσιγγάνους σκηνίτες, που τους παρείχαν τροφή και κατάλυμα, και έβραζαν τα ρούχα τους για να φύγουν οι ψείρες, σύμφωνα με τον Αυγουστίνο Καντιώτη, τότε αρχιμανδρίτη και αργότερα Μητροπολίτη Φλώρινας.
Στη Σίνδο το 1943-1944 υπήρχε στρατόπεδο συγκέντρωσης με μετακινούμενες οικογένειες τσιγγάνων.
Τσιγγάνοι υπήρχαν άνάμεσα και στους άμαχους, θύματα αντιποίνων στον Παρακάλαμο Ιωαννίνων, στη Βοιωτία, στη Σκύδρα Πέλλας, στα χωριά της Θεσσαλονίκης.
Ο τσιγγάνος Αργύρης Κίτσας, εγκατεστημένος στο Σκυλίτσι Βέροιας, όταν συνάντησε στο βουνό, όπου είχε πάει για ξύλα, έναν αξιωματικό αντιστασιακής ομάδας μαζί με τους άντρες του, τους έδωσε το κάρο με τα μουλάρια του.
H μαρτυρία τού τότε 15χρονου Ιωάννη Βρυσάκη έχει εξαιρετικά σημασία:

«ΚΑΘΕ ΠΡΩΙ μας έβγαζαν έξω και μας έξυναν τα πρόσωπα. Οι Γερμανοί Ες Ες μας έτριβαν τα πρόσωπα με τούβλα για να μας ασπρίσουν. Είχαν κλομπ και χτυπούσαν όποιον δεν καθόταν. Αυτή η αθλιότητα κράτησε δέκα μέρες»
Λειβαδιά, 1942

Ο Ιωάννης Βρυσάκης ήταν τότε 15 χρόνων. Σήμερα ζει κάπου στην Αγία Βαρβάρα. H μαρτυρία του είναι πιθανότατα η μοναδική που καταγράφεται ανάμεσα στους Έλληνες Τσιγγάνους για τα χρόνια της Κατοχής.

«Οι Γερμανοί ήθελαν να μας αφήσουν, αλλά παρενέβη ένας γερμανοτσολιάς. ‘Αυτοί γυρνάνε συνεχώς, είναι κατάσκοποι’, είπε στους Γερμανούς και μας κράτησαν». Και μια λεπτομέρεια: «Οι Γερμανοί», λέει ο I. Βρυσάκης «θα μας μετέφεραν σε στρατόπεδα. Αλλά παρενέβη ο αρχιεπίσκοπος Δαμασκηνός και μας άφησαν».

Δεν υπάρχει μέχρι στιγμής, κάποια μελέτη για το θέμα ‘Ελληνες τσιγγάνοι στην κατοχή‘, και ούτε θα υπάρξει ποτέ, υποψιάζομαι. Δεν υπάρχουν πηγές για στοιχεία, συνεντεύξεις, μαρτυρίες κ.λπ. Μόνο σποραδικές αναφορές, εδώ κι εκεί. Αλλά παρότι είναι δύσκολο να βρεθούν γραπτές πηγές για τους Τσιιγγάνους, λόγω των γνωστών ιδιαιτερότητων του τρόπου ζωής τους, στοιχεία υπάρχουν, όπως είδαμε.

Για να είμαστε ακριβείς, οι Ελληνες τσιγγάνοι δεν κυνηγήθηκαν ιδιαίτερα (με την έννοια του ‘ξεχωριστά’) από τους Ναζί, όπως λ.χ. κυνηγήθηκαν οι Ελληνες Εβραίοι ή όπως κυνηγήθηκαν οι τσιγγάνοι της Γιουγκοσλαβίας. Οι λόγοι είναι κυρίως λόγοι απογραφής και το ότι οι Ναζί δεν ενδιαφέρθηκαν να τους εντοπίσουν διότι (το λέω ωμά) στα μάτια τους ‘είμασταν όλοι γύφτοι’.

Πηγές:

Διάφορα δημοσιεύματα

Ιωάννης Βρυσάκης, Προσωπική μαρτυρία στον Ian Hancock, μετάφραση B. Μαρσέλος.

Τάκης Καμπύλης, H κλοπή μνήμης, εφημερίδα ‘ΤΑ ΝΕΑ’, Σάββατο 14 Μαΐου 2005

[UPDATE]

Η συνέχεια του παρόντος άρθρου στη δημοσίευσή μας με τίτλο ‘Οι μαρτυρίες – Ελληνες τσιγγάνοι στην Εθνική Αντίσταση και στα χρόνια της κατοχής‘, κλικ εδώ.

Τέλη άνοιξης του 1943, Αουσβιτς: Το ‘τσιγγάνικο τρένο’ φτάνει στο Αουσβιτς μεταφέροντας 20.000 μελλοθάνατους τσιγγάνους.

---

Δείτε επίσης παλαιότερα άρθρα με θέμα ‘Κατοχή‘ και ‘Εθνική Αντίσταση‘, και με θέμα ‘Τάγματα Ασφαλείας‘ και ‘Δωσίλογοι‘

# Μετά 69 χρόνια, η μοναδική ανφάς χαμένη φωτογραφία με το κομμένο κεφάλι του Αρη Βελουχιώτη από τον φανοστάτη της πλατείας στα Τρίκαλα + Βιβλιογραφία
https://xyzcontagion.wordpress.com/2014/02/17/

# Μιχάλης Νικολινάκος – Ο σεμνός ζεν πρεμιέ και αγωνιστής της Εθνικής Αντίστασης, από το μπλόκο της Κοκκινιάς στη μεγάλη οθόνη

Μιχάλης Νικολινάκος – Ο σεμνός ζεν πρεμιέ και αγωνιστής της Εθνικής Αντίστασης, από το μπλόκο της Κοκκινιάς στη μεγάλη οθόνη

# Μια στιγμή απόλυτου κακού και μια στιγμή απόλυτου καλού, απ’ τα χρόνια της Κατοχής + Συν η αποκάλυψη ενός μαγικού μυστικού: Ποιο είναι το απόλυτο αντικαταθλιπτικό;;;

Μια στιγμή απόλυτου κακού και μια στιγμή απόλυτου καλού, απ’ τα χρόνια της Κατοχής + Συν η αποκάλυψη ενός μαγικού μυστικού: Ποιο είναι το απόλυτο αντικαταθλιπτικό;;;

# Οι δωσίλογοι δημοσιογράφοι της Θεσσαλονίκης – 1942: «Αρκετά εβραϊκά όντα έμειναν στον τόπο» – 1943: «Αι ελληνικαί γεννεαί θα εορτάσουν όταν αποκαθαρθή η γάγγραινα με τους κίτρινους αστέρας» (Από το Ολοκαύτωμα των Εβραίων της Ελλάδας, το ‘Μαύρο Σάββατο’ της 11ης Ιουλίου 1942)

Οι δωσίλογοι δημοσιογράφοι της Θεσσαλονίκης – 1942: «Αρκετά εβραϊκά όντα έμειναν στον τόπο» – 1943: «Αι ελληνικαί γεννεαί θα εορτάσουν όταν αποκαθαρθή η γάγγραινα με τους κίτρινους αστέρας» (Από το Ολοκαύτωμα των Εβραίων της Ελλάδας, το “Μαύρο Σάββατο” της 11ης Ιουλίου 1942)

# Η ιστορία του αρχιφύλακα Γεώργιου Μιχαλολιάκου: Πρόδωσε το ΕΑΜ για να πάει στα Τάγματα Ασφαλείας, μένοντας πιστός στον όρκο του προς τον Χίτλερ μέχρι το τέλος

Η ιστορία του αρχιφύλακα Γεώργιου Μιχαλολιάκου: Πρόδωσε το ΕΑΜ για να πάει στα Τάγματα Ασφαλείας, μένοντας πιστός στον όρκο του προς τον Χίτλερ μέχρι το τέλος

# Μπλόκο της Κοκκινιάς: Οι γερμανοτσολιάδες που μάτωσαν την πλατεία της Οσίας Ξένης, τα πτώματα στη μάντρα των εκτελέσεων και άλλες ιστορίες δωσιλογικής εθνικοφροσύνης: Φωτογραφίες

Μπλόκο της Κοκκινιάς: Οι γερμανοτσολιάδες που μάτωσαν την πλατεία της Οσίας Ξένης, τα πτώματα στη μάντρα των εκτελέσεων και άλλες ιστορίες δωσιλογικής εθνικοφροσύνης: Φωτογραφίες

# «Με πιάσανε τα ΕΣ-ΕΣ αλλά εγώ τους γράφω στ’ αρχίδια μου» – Ή μια απάντηση στα ακροδεξιά μυθεύματα πως δήθεν «οι γερμανικές απώλειες από την Εθνική Αντίσταση ήταν μόνο 376 Γερμανοί νεκροί»

«Με πιάσανε τα ΕΣ-ΕΣ αλλά εγώ τους γράφω στ’ αρχίδια μου» – Ή μια απάντηση στα ακροδεξιά μυθεύματα πως δήθεν «οι γερμανικές απώλειες από την Εθνική Αντίσταση ήταν μόνο 376 Γερμανοί νεκροί»

# Ιστορίες επιβίωσης από το Ολοκαύτωμα: Τρεις Εβραίοι αντιστασιακοί στο αεροδρόμιο Τατοΐου: Κάρολος Μορντόχ, Νικ Μενασέ, Σαμ Πεσάχ

Ιστορίες επιβίωσης από το Ολοκαύτωμα: Τρεις Εβραίοι αντιστασιακοί στο αεροδρόμιο Τατοΐου: Κάρολος Μορντόχ, Νικ Μενασέ, Σαμ Πεσάχ

# ΕΠΟΝίτες και Αετόπουλα στην Πλατεία Αριστοτέλους, άνδρες του ΕΛΑΝ και Εφεδροελασίτες στη Λεωφόρο Νίκης και Ινδοί Σιχ στο λιμάνι: Οι άγνωστες φωτογραφίες του Jean Lieberg από την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης, 30 Οκτωβρίου 1944

ΕΠΟΝίτες και Αετόπουλα στην Πλατεία Αριστοτέλους, άνδρες του ΕΛΑΝ και Εφεδροελασίτες στη Λεωφόρο Νίκης και Ινδοί Σιχ στο λιμάνι: Οι άγνωστες φωτογραφίες του Jean Lieberg από την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης, 30 Οκτωβρίου 1944

# Τρεις στιγμές της Siemens: Από τα ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης στην χούντα του Παττακού, και στον Μητσοτάκη, τον Χριστοφοράκο και τον Χριστόδουλο

Τρεις στιγμές της Siemens: Από τα ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης στην χούντα του Παττακού, και στον Μητσοτάκη, τον Χριστοφοράκο και τον Χριστόδουλο

# Δύο μαζικές εκτελέσεις Ελλήνων Εβραίων στην κατεχόμενη Θεσσαλονίκη, πριν ή παράλληλα με το Ολοκαύτωμα

Δύο μαζικές εκτελέσεις Ελλήνων Εβραίων στην κατεχόμενη Θεσσαλονίκη, πριν ή παράλληλα με το Ολοκαύτωμα

# «Το Ολοκαύτωμα δεν συνέβη ποτέ, αλλά ήταν φοβερό και οι Εβραίοι το άξιζαν!»: Οι αρνητές του Ολοκαυτώματος και η ταινία ‘Denial’ (2016)

«Το Ολοκαύτωμα δεν συνέβη ποτέ, αλλά ήταν φοβερό και οι Εβραίοι το άξιζαν!»: Οι αρνητές του Ολοκαυτώματος και η ταινία ‘Denial’ (2016)

# Πλαστές ταυτότητες που έσωσαν ζωές, στην κατεχόμενη Αθήνα (Συνεργασία του ιστολογίου μας με τα ‘Ενθέματα’ της κυριακάτικης ‘Αυγής’, 2012-01-29)

Πλαστές ταυτότητες που έσωσαν ζωές, στην κατεχόμενη Αθήνα (Συνεργασία του ιστολογίου μας με τα “Ενθέματα” της κυριακάτικης “Αυγής”, 2012-01-29)

# Συνεργασία του ιστολογίου μας με τα ‘Ενθέματα’ της κυριακάτικης ‘Αυγής’ – Το πρώτο σημείωμα για την άγνωστη εφημερίδα ‘Η Ελλάς’ των Δεκεμβριανών

Συνεργασία του ιστολογίου μας με τα “Ενθέματα” της κυριακάτικης “Αυγής” – Το πρώτο σημείωμα για την άγνωστη εφημερίδα “Η Ελλάς” των Δεκεμβριανών

# Ντοκουμέντο: Εφημερίδα ‘Η Ελλάς’, η επίσημη κυβερνητική εφημερίδα των Δεκεμβριανών του 1944 – Ολα και τα 46 φύλλα

Ντοκουμέντο: Εφημερίδα “Η Ελλάς”, η επίσημη κυβερνητική εφημερίδα των Δεκεμβριανών του 1944 – Ολα και τα 46 φύλλα

# Η έκλυσις των ηθών και η ανηθικότητα των μπολσεβίκων – Συκοφαντίες κατά των ΕΠΟΝιτισσών

Η έκλυσις των ηθών και η ανηθικότητα των μπολσεβίκων – Συκοφαντίες κατά των ΕΠΟΝιτισσών

# Ποδόσφαιρο στον Πόλεμο, στην Κατοχή και στον Εμφύλιο

Ποδόσφαιρο στον Πόλεμο, στην Κατοχή και στον Εμφύλιο

# Ποιοι πρωτοτύπησαν στις κιτς τελετές-φιέστες στις Θερμοπύλες με τις περικεφαλαίες, τις δάδες, τις «εξελιγμένες σβάστικες» (μαίανδρους) και την ‘κρυπτεία’ του Κασιδιάρη;;; Οι χιτλερόψυχοι της Χρυσής Αυγής ή οι φυσικοί τους πρόγονοι της Βέρμαχτ το 1941;;; – Φωτογραφίες

Ποιοι πρωτοτύπησαν στις κιτς τελετές-φιέστες στις Θερμοπύλες με τις περικεφαλαίες, τις δάδες, τις «εξελιγμένες σβάστικες» (μαίανδρους) και την “κρυπτεία” του Κασιδιάρη;;; Οι χιτλερόψυχοι της Χρυσής Αυγής ή οι φυσικοί τους πρόγονοι της Βέρμαχτ το 1941;;; – Φωτογραφίες

# Ελληνες τσιγγάνοι στην Εθνική Αντίσταση και στα χρόνια της κατοχής
https://xyzcontagion.wordpress.com/2011/01/23/

# Οι μαρτυρίες – Ελληνες τσιγγάνοι στην Εθνική Αντίσταση και στα χρόνια της κατοχής

Οι μαρτυρίες – Ελληνες τσιγγάνοι στην Εθνική Αντίσταση και στα χρόνια της κατοχής

# Μωυσής Μιχαήλ Μπουρλάς (1918-2011) – ‘Ελληνας, Εβραίος και αριστερός’, ο ‘Βύρων’ του ΕΛΑΣ

Μωυσής Μιχαήλ Μπουρλάς (1918-2011) – ‘Ελληνας, Εβραίος και αριστερός’, ο ‘Βύρων’ του ΕΛΑΣ

# Ενα βιβλίο για τη Ρόζα Ιμβριώτη και το πρώτο Πανελλαδικό Συνέδριο Γυναικών το 1946

Ενα βιβλίο για τη Ρόζα Ιμβριώτη και το πρώτο Πανελλαδικό Συνέδριο Γυναικών το 1946

# Ενα αθησαύριστο ποίημα του Γιώργου Κοτζιούλα από το αναγνωστικό ‘Τα Αετόπουλα’ για την Γ’ και Δ’ τάξη (‘του βουνού’), 1944

Ενα αθησαύριστο ποίημα του Γιώργου Κοτζιούλα από το αναγνωστικό “Τα Αετόπουλα” για την Γ’ και Δ’ τάξη (“του βουνού”), 1944

# Δύο φωτογραφίες, Θεσσαλονίκη, 1947 – Η στιγμή της εκτέλεσης αριστερών καταδικασθέντων εις θάνατον

Δύο φωτογραφίες, Θεσσαλονίκη, 1947 – Η στιγμή της εκτέλεσης αριστερών καταδικασθέντων εις θάνατον

# Ποδοσφαιρικοί αγώνες «προς ενίσχυσιν και υπέρ των συμμοριοπλήκτων», Φθινόπωρο του 1949

Ποδοσφαιρικοί αγώνες «προς ενίσχυσιν και υπέρ των συμμοριοπλήκτων», Φθινόπωρο του 1949

# Πότε και από ποιους διακινήθηκε για πρώτη φορά η φήμη πως ο Αρης Βελουχιώτης ήταν ομοφυλόφιλος

Πότε και από ποιους διακινήθηκε για πρώτη φορά η φήμη πως ο Αρης Βελουχιώτης ήταν ομοφυλόφιλος

# Είπε ποτέ κακό λόγο για το ΚΚΕ ο Νίκος Πλουμπίδης;;; + Βιβλιογραφία

Είπε ποτέ κακό λόγο για το ΚΚΕ ο Νίκος Πλουμπίδης;;; + Βιβλιογραφία

# Σπάνιες φωτογραφίες από την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης από τη ναζιστική Κατοχή, 30 Οκτωβρίου 1944

Σπάνιες φωτογραφίες από την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης από τη ναζιστική Κατοχή, 30 Οκτωβρίου 1944

# Πως βγήκε το σύνθημα ‘ΕΑΜ-ΕΛΑΣ-Μελιγαλάς’

Πως βγήκε το σύνθημα “ΕΑΜ-ΕΛΑΣ-Μελιγαλάς”

# Ιάσονας Χανδρινός – «ΕΑΜ-ΕΛΑΣ-Πολυτεχνείο», «ΕΑΜ-ΕΛΑΣ-Μελιγαλάς»: Το ΕΑΜ στην πολιτική μνήμη και συνθηματολογία (άρθρο στον ‘Δρόμο της Αριστεράς’ 2011-09-17) και μια παραπομπή στο ιστολόγιό μας

Ιάσονας Χανδρινός – «ΕΑΜ-ΕΛΑΣ-Πολυτεχνείο», «ΕΑΜ-ΕΛΑΣ-Μελιγαλάς»: Το ΕΑΜ στην πολιτική μνήμη και συνθηματολογία (άρθρο στον “Δρόμο της Αριστεράς” 2011-09-17) και μια παραπομπή στο ιστολόγιό μας

# Οι κινηματογραφιστές του ΕΛΑΣ – Ολα τα φιλμ-ντοκουμέντα

Οι κινηματογραφιστές του ΕΛΑΣ – Ολα τα φιλμ-ντοκουμέντα

# Τελικά υπάρχουν δύο ταινίες για ‘την αλήθεια για τα παιδιά της Ελλάδας’ στον Εμφύλιο!

Τελικά υπάρχουν δύο ταινίες για “την αλήθεια για τα παιδιά της Ελλάδας” στον Εμφύλιο!

# Αρχειακό υλικό – Αιχμάλωτοι του ΔΣΕ σε στρατόπεδο συγκέντρωσης του Εθνικού Στρατού

Αρχειακό υλικό – Αιχμάλωτοι του ΔΣΕ σε στρατόπεδο συγκέντρωσης του Εθνικού Στρατού

# Αγνωστο σπάνιο φιλμ από τις μέρες της απελευθέρωσης της Αθήνας από τους Γερμανούς, Οκτώβριος 1944

Αγνωστο σπάνιο φιλμ από τις μέρες της απελευθέρωσης της Αθήνας από τους Γερμανούς, Οκτώβριος 1944

# Από το Ολοκαύτωμα των Εβραίων της Ελλάδας, Ιωάννινα, 25 Μαρτίου 1944, όλη η σειρά των 19 φωτογραφιών

Από το Ολοκαύτωμα των Εβραίων της Ελλάδας, Ιωάννινα, 25 Μαρτίου 1944, όλη η σειρά των 19 φωτογραφιών

# Το δελτίο προγραφών και καταγγελιών με τους στοχοποιημένους από την ΟΠΛΑ προδότες – Η ‘κόκκινη βία’ [*] της εφημερίδας ‘Κατηγορώ’, έκδοση της ΚΟΑ του ΚΚΕ, Αθήνα, 1944

Το δελτίο προγραφών και καταγγελιών με τους στοχοποιημένους από την ΟΠΛΑ προδότες – Η “κόκκινη βία” [*] της εφημερίδας “Κατηγορώ”, έκδοση της ΚΟΑ του ΚΚΕ, Αθήνα, 1944

# Συζήτηση για τα γεγονότα στο Μελιγαλά το 1944, και περί ‘μαύρης βίας’ VS ‘κόκκινης βίας’

Συζήτηση για τα γεγονότα στο Μελιγαλά το 1944, και περί “μαύρης βίας” VS “κόκκινης βίας”

# Τέσσερα συν ένα επίκαιρα αποκαλυπτικά εκλογικά κουίζ: Ο υπερ’πατριώτης’ βουλευτής που καλεί ξένο στρατό + Το ζεύγος νεοδημοκρατών που ηράσθησαν εντός της ΕΠΕΝ + Ο βασιλικός φίλος των Γλύξμπουργκ περιφερειάρχης + Ο δημοσιογράφος που βοήθησε το δικαστήριο της 17Ν + Το χειρότερο είδος ταγματασφαλήτη

Τέσσερα συν ένα αποκαλυπτικά κουίζ: Ο υπερ”πατριώτης” βουλευτής που καλεί ξένο στρατό + Το ζεύγος νεοδημοκρατών που ηράσθησαν εντός της ΕΠΕΝ + Ο βασιλικός φίλος των Γλύξμπουργκ περιφερειάρχης + Ο δημοσιογράφος που βοήθησε το δικαστήριο της 17Ν + Το χειρότερο είδος ταγματασφαλήτη

# Μια μικρή περιήγηση στο περιβόλι των ΜεταΑναθεωρητών του Φερόμενου και Λεγόμενου ΝΕου Κύματος (aka ρεύμα Καλύβα-Μαραντζίδη)

Μια μικρή περιήγηση στο περιβόλι των ΜεταΑναθεωρητών του Φερόμενου και Λεγόμενου ΝΕου Κύματος (aka ρεύμα Καλύβα-Μαραντζίδη)

# Απάντηση στο κουίζ: ‘Γιατί την 7η Απριλίου 1941 οι Αθηναίοι βγήκαν στους δρόμους με τουρκικές σημαίες;;;’ + 2 σκίτσα εποχής

Απάντηση στο κουίζ: ‘Γιατί την 7η Απριλίου 1941 οι Αθηναίοι βγήκαν στους δρόμους με τουρκικές σημαίες;’ + 2 σκίτσα εποχής

# Ντοκιμαντέρ – Η άγνωστη εξέγερση των Ελλήνων Εβραίων στο Αουσβιτς τον Οκτώβριο του 1944

Ντοκιμαντέρ – Η άγνωστη εξέγερση των Ελλήνων Εβραίων στο Αουσβιτς τον Οκτώβριο του 1944

# Οι ‘Εικόνες Κατοχής’ του Βάσου Μαθιόπουλου, και το ολοκαύτωμα στο χωριό Κοντομαρί Χανίων τον Ιούνιο του 1941

Οι “Εικόνες Κατοχής” του Βάσου Μαθιόπουλου, και το έγκλημα πολέμου με τις εκτελέσεις αμάχων στο χωριό Κοντομαρί Χανίων τον Ιούνιο του 1941

# Επιστολή προς Χίτλερ και τον ‘ευκλεή ηρωικό στρατό του’, 10 Απριλίου 1941, από τον Επίσκοπο Πατάρων Μελέτιο και τον Δήμαρχο Αλεξανδρούπολης Αναστάσιο Πέντζο

Επιστολή προς Χίτλερ και τον “ευκλεή ηρωικό στρατό του”, 10 Απριλίου 1941, από τον Επίσκοπο Πατάρων Μελέτιο και τον Δήμαρχο Αλεξανδρούπολης Αναστάσιο Πίντζο

# Συμφωνία της Βάρκιζας, σαν σήμερα 12 Φεβρουαρίου 1945 – Ενα ανέκδοτο περιστατικό

Συμφωνία της Βάρκιζας, σαν σήμερα 12 Φεβρουαρίου 1945 – Ενα ανέκδοτο περιστατικό

# Το έβδομο συνέδριο του ΚΚΕ και το καταστατικό του 1945, όπως ψηφίστηκε στο συνέδριο, 1 έως 6 Οκτωβρίου 1945

Το έβδομο συνέδριο του ΚΚΕ και το καταστατικό του 1945, όπως ψηφίστηκε στο συνέδριο, 1 έως 6 Οκτωβρίου 1945

# Εκλογές 1946, Νίκος Ζαχαριάδης προς τα κόμματα του ‘παλαιοδημοκρατικού Κέντρου’: Ελάτε να καταρτίσουμε μαζί εκλογικούς συνδυασμούς 50%-50%

Εκλογές 1946, Νίκος Ζαχαριάδης προς τα κόμματα του “παλαιοδημοκρατικού Κέντρου”: Ελάτε να καταρτίσουμε μαζί εκλογικούς συνδυασμούς 50%-50%

# «Δεν μας φτάν’ η φτώχεια μας …», απάντησε η γιαγιά στον ΕΑΜικό αντιπρόσωπο

«Δεν μας φτάν’ η φτώχεια μας …», απάντησε η γιαγιά στον ΕΑΜικό αντιπρόσωπο

# Yad Vashem – Ελληνες Δίκαιοι των Εθνών – 306 ονόματα – Greek Righteous Among the Nations – Honored by Yad Vashem [έως την 01 January 2010]
https://xyzcontagion.wordpress.com/2011/02/16/yad-vashem/

# Γειά σας ταγματασφαλίτες, χωροφύλακες και χίτες

Γειά σας ταγματασφαλίτες, χωροφύλακες και χίτες

# Ονομα: Μπαρμπαρούσης – Βαθμός: Ανθυπασπιστής (ΠΖ) – Μονάδα: …

Ονομα: Μπαρμπαρούσης – Βαθμός: Ανθυπασπιστής (ΠΖ) – Μονάδα: …

# Καρατζαφέρης ο ΕΛΑΣίτης, ο ‘κομμουνιστοληστοσυμμορίτης ΕΑΜοβουργαροσλάβος ψειροκατσαπλιάς’ μπάρμπας του Γεώργιου Καρατζαφέρη

Καρατζαφέρης ο ΕΛΑΣίτης, ο “κομμουνιστοληστοσυμμορίτης ΕΑΜοβουργαροσλάβος ψειροκατσαπλιάς” μπάρμπας του Γεώργιου Καρατζαφέρη

# Ο Νικόλαος Χριστοφοράκος (πατέρας του Μιχάλη Χριστοφοράκου) στη δίκη των δωσιλόγων
https://xyzcontagion.wordpress.com/2011/01/24/

# Οι Ελληνες κουΐσλιγκ – Ιωάννης Ράλλης – Το βιβλίο Γεώργιος Ράλλης – Ο Ιωάννης Δ. Ράλλης ομιλεί εκ του τάφου, 1947

Οι Ελληνες κουΐσλιγκ – Ιωάννης Ράλλης – Το βιβλίο Γεώργιος Ράλλης – Ο Ιωάννης Δ. Ράλλης ομιλεί εκ του τάφου, 1947

# Οι Ελληνες κουΐσλιγκ – Κωνσταντίνος Λογοθετόπουλος – Ιδού η αλήθεια, 1948

Οι Ελληνες κουΐσλιγκ – Κωνσταντίνος Λογοθετόπουλος – Ιδού η αλήθεια, 1948

# Οι Ελληνες κουΐσλιγκ – Γεώργιος Τσολάκογλου – Απομνημονεύματα, 1959

Οι Ελληνες κουΐσλιγκ – Γεώργιος Τσολάκογλου – Απομνημονεύματα, 1959

# Ενας καθηγητής, ο Ζουράρις, κι ένας δικηγόρος, ο Πλεύρης (αλλά τη δεκαετία του 1940, στην Κατοχή)
https://xyzcontagion.wordpress.com/2011/01/28/

# Δημήτρης Γληνός – Τι είναι και τι θέλει το Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο ΕΑΜ [Ο Ρήγας 1944]

Δημήτρης Γληνός – Τι είναι και τι θέλει το Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο ΕΑΜ [Ο Ρήγας 1944]

# Λάκης Σάντας (1922-2011): «Εμείς είμαστε δρακογενιά»

Λάκης Σάντας (1922-2011): «Εμείς είμαστε δρακογενιά» + Τα ντοκουμέντα της κλοπής της σημαίας από την Ακρόπολη

# Αντώνης Αγγελούλης (Βρατσάνος) – Βροντάει ο Ολυμπος, εκδόσεις ‘Γνώσεις’, 1944

Αντώνης Αγγελούλης (Βρατσάνος) – Βροντάει ο Ολυμπος, εκδόσεις ‘Τα Νέα Βιβλία’ (επανέκδοση από εκδόσεις ‘Γνώσεις’), 1944

# Νίκος Ζαχαριάδης – Το απόρρητο αυτοβιογραφικό του σημείωμα προς την ΚΕ του ΚΚΕ, 1946

Νίκος Ζαχαριάδης – Το απόρρητο αυτοβιογραφικό του σημείωμα προς την ΚΕ του ΚΚΕ, 1946

# Ενα νέο βιβλίο για τον Κώστα Καραγιώργη (Γυφτοδήμο) – Ο άνθρωπος, ο κομμουνιστής, ο δημοσιογράφος, ο αγωνιστής, το εξιλαστήριο θύμα

Ενα βιβλίο για τον Κώστα Καραγιώργη (Γυφτοδήμο) – Ο άνθρωπος, ο κομμουνιστής, ο δημοσιογράφος, ο αγωνιστής, το εξιλαστήριο θύμα

# Λεύκωμα Συλλογικό – ‘Θυσιαστήριο της Λευτεριάς, Πρωτομαγιά’, εκδόσεις Ο Ρήγας, 1945

Λεύκωμα Συλλογικό – “Θυσιαστήριο της Λευτεριάς, Πρωτομαγιά”, εκδόσεις Ο Ρήγας, 1945

# Σόλων Ν. Γρηγοριάδης – Ιστορία της σύγχρονης Ελλάδας, 1941-1974, ή 12.141 ημέρες Ιστορίας

Σόλων Ν. Γρηγοριάδης – Ιστορία της σύγχρονης Ελλάδας, 1941-1974, ή 12.141 ημέρες Ιστορίας

# Βιβλίο ‘Η Ελλάδα 1936-44. Δικτατορία, κατοχή, αντίσταση’, Χάγκεν Φλάισερ & Νίκος Σβορώνος (επιμέλεια)

Βιβλίο “Η Ελλάδα 1936-44. Δικτατορία, κατοχή, αντίσταση”, Χάγκεν Φλάισερ & Νίκος Σβορώνος (επιμέλεια)

# The National Archives (TNA) ‘Special Operations Executive SOE + Greece’ Kew’s collections + SOE in Greece basic bibliography

The National Archives (TNA) “Special Operations Executive SOE + Greece” Kew’s collections + SOE in Greece basic bibliography

# Ηχογράφηση του 1966 το υποτιθέμενο τελευταίο δραματικό ανακοινωθέν από το ραδιόφωνο, όταν οι Γερμανοί εισέρχονταν «εις την έρημον πόλιν με τα κατάκλειστα σπίτια»

Ηχογράφηση του 1966 το υποτιθέμενο τελευταίο δραματικό ανακοινωθέν από το ραδιόφωνο, όταν οι Γερμανοί εισέρχονταν «εις την έρημον πόλιν με τα κατάκλειστα σπίτια»

# Δημήτρης Ψαρράς – Ζήλεψε τη δόξα του Μανιαδάκη, Ο βουλευτής του ΛάΟΣ Κυριάκος Βελόπουλος χέρι-χέρι με τον διαβόητο υπουργό του Μεταξά (άρθρο στην ‘Ελευθεροτυπία’ 2011-10-09)

Δημήτρης Ψαρράς – Ζήλεψε τη δόξα του Μανιαδάκη, Ο βουλευτής του ΛάΟΣ Κυριάκος Βελόπουλος χέρι-χέρι με τον διαβόητο υπουργό του Μεταξά (άρθρο στην “Ελευθεροτυπία” 2011-10-09)

# Δημήτρης Ψαρράς – Η κατοχή και οι «χούλιγκαν», Επεισόδια στο ποδόσφαιρο του 1944 (άρθρο στην ‘Ελευθεροτυπία’ 2011-05-08)

Δημήτρης Ψαρράς – Η κατοχή και οι «χούλιγκαν», Επεισόδια στο ποδόσφαιρο του 1944 (άρθρο στην “Ελευθεροτυπία” 2011-05-08)

# Τάσος Κωστόπουλος – Απ’ τον πόλεμο στα «πεζοδρόμια» (άρθρο στην ‘Ελευθεροτυπία’ 2011-01-30)

Τάσος Κωστόπουλος – Απ’ τον πόλεμο στα «πεζοδρόμια» (άρθρο στην “Ελευθεροτυπία” 2011-01-30)

# Εκατό χρόνια φασιστικές οργανώσεις: Μικρή συμβολή στην περιοδολόγηση + Κάποιες σκέψεις για τις αιτίες της εκτίναξης της Χρυσής Αυγής

Εκατό χρόνια φασιστικές οργανώσεις: Μικρή συμβολή στην περιοδολόγηση + Κάποιες σκέψεις για τις αιτίες της εκτίναξης της Χρυσής Αυγής

# Σκηνή Δεύτερη #02: Ιούλιος 1964, ΕΚΟΦ, Εβραϊκή Συναγωγή, Παγκράτι (Από τις Εννιά συν μία άγνωστες ακτινογραφίες του ναζιστικού ζόμπι)

Σκηνή Δεύτερη #02: Ιούλιος 1964, ΕΚΟΦ, Εβραϊκή Συναγωγή, Παγκράτι (Από τις Εννιά συν μία άγνωστες ακτινογραφίες του ναζιστικού ζόμπι)

# Σκηνή Ενατη #09: Από τη δικτατορία της 4ης Αυγούστου στο Σήμερα, Connecting the dots (Από τις Εννιά συν μία άγνωστες ακτινογραφίες του ναζιστικού ζόμπι)

Σκηνή Ενατη #09: Από τη δικτατορία της 4ης Αυγούστου στο Σήμερα, Connecting the dots (Από τις Εννιά συν μία άγνωστες ακτινογραφίες του ναζιστικού ζόμπι)

# Η Χρυσή Αυγή, το φασιστικό κρατικοπαρακράτος και οι κρυφές χρηματοδοτήσεις: Νέα στοιχεία – Εννιά συν μία άγνωστες σκηνές από την ιστορία της ελληνικής ακροδεξιάς που ρίχνουν φως στην άγνωστη Χρυσή Αυγή – Μια ακτινογραφία της μεταμφίεσης του ναζιστικού ζόμπι [Σειρά άρθρων: Χρυσή αυγή: Οσα θέλει να κρατήσει κρυφά #04]

Η Χρυσή Αυγή, το φασιστικό κρατικοπαρακράτος και οι κρυφές χρηματοδοτήσεις: Νέα στοιχεία – Εννιά συν μία άγνωστες σκηνές από την ιστορία της ελληνικής ακροδεξιάς που ρίχνουν φως στην άγνωστη Χρυσή Αυγή – Μια ακτινογραφία της μεταμφίεσης του ναζιστικού ζόμπι [Σειρά άρθρων: Χρυσή αυγή: Οσα θέλει να κρατήσει κρυφά #04]

# Ενα χαμένο άγνωστο φιλμ – Πρόσφυγες του 1922, Σμύρνη, Αθήνα, Πειραιάς

Ενα χαμένο άγνωστο φιλμ – Πρόσφυγες του 1922, Σμύρνη, Αθήνα, Πειραιάς

# Μια συγκλονιστική (αντιπολεμική) φωτογραφία που αξίζει εκατομμύρια λέξεις
https://xyzcontagion.wordpress.com/2012/08/31/mia-antipolemiki-fotografia/

---

ΣΤΙΣ ΕΙΚΟΝΕΣ: Εκτελέσεις και απαγχονισμοί από τα γερμανικά στρατεύματα κατοχής. Ορισμένες φωτογραφίες ενδέχεται να μην προέρχονται από την Ελλάδα. Για περιγραφές και χρονολογίες, κάντε κλικ, θα βοηθήσουν οι τίτλοι των αρχείων (όχι επιμελημένες λεζάντες, λόγω έλλειψης χρόνου κυρίως, αλλά το νόημα βγαίνει).