Δύο μαζικές εκτελέσεις Ελλήνων Εβραίων στην κατεχόμενη Θεσσαλονίκη, πριν ή παράλληλα με το Ολοκαύτωμα

«Θέλω να μου προσκομίσετε τα ονόματα των Καθολικών ή των Εβραίων που έπεσαν στο έπος της Αλβανίας. Είναι θέμα αίματος και θυσίας. Εμείς θα σκοτωνόμαστε και οι άλλοι θα απολαμβάνουν τις ελευθερίες; Να πάνε εκεί που είναι η πατρίδα τους» είχε δηλώσει ο Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης (τότε Αλεξανδρουπόλεως) Ανθιμος Ρούσσας, σύμφωνα με την εφημερίδα Αυγή, 27/08/2000.

Αργότερα, μίλησε για ‘αδιάψευστα αρχεία‘, σε σχέση με το θέμα της διαρπαγής των εβραϊκών περιουσιών από την χριστιανική πλειοψηφία της πόλης («Ούτε ποτέ επί τόσα χρόνια, από την περίοδο του πολέμου και μετά, διετυπώθη ποτέ κατηγορία για την αρπαγή περιουσιών από Ελληνες χριστιανούς εις βάρος Ελλήνων Εβραίων. Η απηκριβωμένη ιστορική αλήθεια είναι αυτή για τους Εβραίους της Θεσσαλονίκης και επ’ αυτού τα αρχεία στην Ιερά Μητρόπολή μας είναι αδιάψευστα»), βλ. Καθημερινή, 26/08/2008.

Δεν γνωρίζουμε αν ο σεβασμιότατος άλλαξε απόψεις, βλέποντας λ.χ. τα πραγματικά ‘αδιάψευστα στοιχεία‘, όπως ‘Τα Συντάγματα Κοέν, Η ελληνοεβραϊκή συμμετοχή στον Β’ΠΠ‘, μάλλον όχι, αν κρίνουμε από την συνεχιζόμενη άρνησή του και μια ροπή σε θεωρίες συνωμοσίες, στις οποίες συνδέει μεταξύ τους άσχετα γεγονότα όπως τη φήμη για ‘μαζικές αγορές μακεδονικής γης ή την παραλιακή λεωφόρο Νίκης από Εβραίους’ με ένα … ιστορικό συνέδριο, και μάλιστα σε πανεθνικό τηλεοπτικό δίκτυο και από τον άμβωνα της Μητρόπολης..

Θα έφτανε ίσως να έριχνε μια ματιά στους καταλόγους Ελλήνων Εβραίων στρατιωτών και στις θυσίες τους (220 νεκροί και 3.743 τραυματίες, μεταξύ τους 186 ανάπηροι πολέμου) που υπάρχουν -αν και ημιτελείς- από πολύ παλιά, λ.χ. εδώ από περιοδικό Χρονικά του 1993.

Εβραίοι αξιωματικοί και οπλίτες που φονεύθησαν ή εξαφανίστηκαν κατά τπν ελληνοϊταλικό και ελληνογερμανικό πόλεμο 1940-1941, Περιοδικό ‘Χρονικά’, τχ #128, Νοέμβριος 1993, σσ 9-13.

Δύο φωτογραφίες, Θεσσαλονίκη, 1947 – Η στιγμή της εκτέλεσης αριστερών καταδικασθέντων εις θάνατον

Χωρίς πολλά λόγια (δεν χρειάζονται), παρουσιάζουμε δύο φωτογραφίες τραβηγμένες ένα πρωινό του 1947 στη Θεσσαλονίκη, στο Γεντί-Κουλέ, πίσω από τις Φυλακές Επταπυργίου, στον «συνήθη τόπο εκτελέσεων», στα πλαίσια της εφαρμογής του Γ’ Ψηφίσματος, προφανώς.

Προετοιμασία. Οι καταδικασθέντες. Το εκτελεστικό απόσπασμα από κληρωτούς φαντάρους.

 

Στατιστική του περιοδικού Τύπου (εφημερίδων) στην πολυγλωσσική Θεσσαλονίκη του 19ου και αρχών του 20ου αιώνα

Πρόκειται για την χρονική περίοδο από το 1864 έως την αλλαγή του αιώνα και λίγο πριν τους Βαλκανικούς Πολέμους και την απελευθέρωση/προσάρτηση της Θεσσαλονίκης το 1912.
Οι εφημερίδες που μετρήθηκαν στην στατιστική αυτή έρευνα παρουσίαζαν συνεχή και συμπαγή εκδοτική δραστηριότητα σε αυτό το διάστημα, ενώ αρκετές από αυτές, κυκλοφορούσαν έως και πριν τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Στο σύνολο, είναι 206 τίτλοι.

Η εφημερίδα «Ασρ» (=Αιών), έτος έκδοσης 1895

 

Εξ αυτών:

Τουρκόφωνες: 33
Εβραιόφωνες (λαντίνο, δηλαδή διάλεκτος των μεσαιωνικών ισπανικών με εβραϊκούς χαρακτήρες): 67
Γαλλόφωνες: 38
Βουλγαρόφωνες: 30 *
Αρμενόφωνες: 11
Ρωσόφονες: 3
Σερβόφωνες: 7
Ιταλόφωνες: 2
Αλβανόφωνες: 3
Ρουμανόφωνες: 2
Γερμανόφωνη: 1
Αγγλόφωνη: 1
Αραβόφωνη: 1

Και ελληνόφωνες;;; -θα ρωτήσει ο αναγνώστης.
Αν δεν κάνατε την πρόσθεση, το άθροισμα των μη ελληνόφωνων εφημερίδων είναι 189.
Συνεπώς, προκύπτει ότι οι ελληνόφωνες ήταν μόλις 17 σε ένα σύνολο 206 τίτλων!!!

Η εφημερίδα ‘Αβάντι’ της Φεντερασιόν του Αβραάμ Μπεναρόγια, γραμμένη στα λαντίνο (ισπανοεβραϊκά) τα οποία μιλούσε το μεγαλύτερο μέρος των Εβραίων κατοίκων

 

Τα στοιχεία προέρχονται από

• Εργασία του ερευνητή του Τύπου στη Θεσσαλονίκη, Μανώλη Κανδυλάκη, και είναι τμήμα εισήγησής του σε επιστημονική ημερίδα του Κέντρου Ιστορίας Θεσσαλονίκης του Δήμου Θεσσαλονίκης, το 1992
• Δρούλια Λουκία, Κουτσοπανάγου Γιούλα (επιμέλεια), Εγκυκλοπαίδεια του Ελληνικού Τύπου 1784-1974, 4 τόμοι, εκδόσεις Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών (Ε.Ι.Ε.) και Ινστιτούτο Νεοελληνικών Ερευνών (ΙΝΕ-ΕΙΕ), Αθήνα 2008.
• Ερευνα στη Δημοτική Βιβλιοθήκη Θεσσαλονίκης

 

* Σημείωση: Δεν γνωρίζουμε εάν στις 30 βουλγαρόφωνες εφημερίδες υπήρχαν κάποιες στην (σλαβο)μακεδονική γλώσσα. Το ερώτημα μένει να απαντηθεί.

Σοσιαλιστική Εργατική Ομοσπονδία Φεντερασιόν Θεσσαλονίκης, η σφραγίδα.

Το εβραϊκό νεκροταφείο της Θεσσαλονίκης Καρτ-ποστάλ του τέλους του 19ου αιώνα.

Θεσσαλονίκη, Ισραηλιτικό Νεκροταφείο Cimetiere Israelite [William A. Rosenthall Judaica Collection Postcards 1929].

Πρώτη δεκαετία 20ού αιώνα: Θεσσαλονίκη – Καπνεργοστάσιο Μονοπωλίου Οθωμανικού Καπνού Rejie.

Η εβραιόγλωσση εφημερίδα «Αβάντι» της Φεντερασιόν του Αβραάμ Μπεναρόγια

Πρώτη δεκαετία 20ού αιώνα: Θεσσαλονίκη, Πλατεία Συντριβανίου, Κτίριο Γενικής Ασφάλειας πρώην Καταδίωξης στην πρώην πλατεία Καλαμαριάς

Θεσσαλονίκη Πυρκαγιά του 1917, τα ερείπια

Νοσοκομείο Βαρώνου Χιρς, Θεσσαλονίκη.

Δεκαετία 1920: Θεσσαλονίκη Συνοικισμός 151, Συναγωγή Μπεθ Ισραέλι. Εγκαινιάστηκε το 1923, την ανατίναξαν οι Γερμανοί το 1943.

Εβραϊκό Νεκροταφείο: Ελληνίδες δουλεύουν σε σπάσιμο πέτρας στο λατομείο, κατά τον Α’ ΠΠ.

Δεκαετία 1930: Θεσσαλονίκη Συνοικισμός 151, Παραπήγματα και παιδάκια που παίζουν.

Δεκαετία 1930: Θεσσαλονίκη, Τενεκέ Μαλέ (Μαχαλάς) Αστεγες εβραϊκές οικογένειες.

Μακεδονία, 30/06/1931:Οι Εβραίοι της Θεσσαλονίκης έδωκαν χτες το σύνθημα, Επεισόδια στο συνοικισμό Κάμπελ.

Ριζοσπάστης, 13/07/1935: Οι εθνικές μειονότητες στενάζουν κάτω από το ζυγό, Επιστολή από Ομάδα Ισραηλιτών Εργατών Θεσσαλονίκης.

10/05/1936: Θεσσαλονίκη, Απεργία Καπνεργατών, Η έφιππη χωροφυλακή χτυπά τους απεργούς.

Στρατιώτες και αύρες της εποχής: Η πόλη στρατοκρατείται και αστυνομοκρατείται: 10/05/1936: Θεσσαλονίκη, Απεργία Καπνεργατών.

Τα ακατανόμαστα αίσχη των χωροφυλάκων, Το αγωνιώδες τριήμερον, Μάιος 1936

Μάιος 1936, Θεσσαλονίκη: Εδώ εδολοφονήθη μια εργάτρια, Η Αναστασία Καρανικόλα

Θεσσαλονίκη Γκέτο Εβραίων Συνοικισμός Βαρώνου Χιρς, Λήψη από Σιδηροδρομικό Σταθμό

Νέοι Καιροί τχ#05, 14/09/1942: Ο Εβραίος Σκιά ύποπτος πανταχού παρούσα Μορφή ανθρώπινη που προκαλεί την απέχθειαν Μια ζωντανή σκιαγραφία του.

Νέα Ευρώπη: Επίκαιρη Σάτυρα, Συμφωνία του Ατλαντικού, Ο φαύλος κύκλος.

Εβραϊκός γάμος στη Θεσσαλονίκη, Ζευγάρι Εβραίων και συγγενείς, 1943. Στις αρχές του 1943, πολλά ζευγάρια Εβραίων παντρεύτηκαν βιαστικά νομίζοντας ότι σαν οικογένεια θα είχαν καλύτερη τύχη.

Θεσσαλονίκη,1943: Ζευγάρι Εβραίων φωτογραφίζεται στο σπίτι του και στο γκέτο με το κίτρινο αστέρι. Τα ονόματά τους: Joseph και Rachel Hassid. Πέθαναν στο Αουσβιτς, μάλλον στις πρώτες αποστολές. Η κόρη τους Margot με τον άντρα της Henri Mallah κρύφτηκαν στην Αθήνα και σώθηκαν.

Θεσσαλονίκη, 1943, το γκέτο: Εβραίοι με κίτρινο αστέρι.

Θεσσαλονίκη, το γκέτο: Ελληνες Εβραίοι συγκεντρωμένοι με αστέρια στο στήθος.

Θεσσαλονίκη, 09/04/1943: Φάλαγγα Εβραίων στην Εγνατία οδό κατά την μεταφορά τους στον Σιδηροδρομικό Σταθμό.

Γιάννης Ταμτάκος τη δεκαετία του 1950.

Μωυσής Μπουρλάς: Εδώ σε ηλικία 87 ετών, εξηγεί σε ένα ντοκιμαντέρ για τη Θεσσαλονίκη, ότι προπολεμικά η κοινή γλώσσα Εβραίων και Χριστιανών λιμενεργατών ήταν τα ισπανοεβραϊκά.