Το αυθεντικό ‘Χαιδάρι’ του Μάρκου Βαμβακάρη από χαμένη ηχογράφηση του 1966

 

Να δεις του Χάρου το σπαθί
μανούλα πως τα φέρνει
αχ και την ζωή του καθενός
μάνα πώς θα την παίρνει.

 

Το εξώφυλλο της αυτοβιογραφίας του, από την Αγγελική Βέλλου-Κάιλ, εκδόσεις Παπαζήσης, 1978. Oσον αφορά τις πολιτικές πεποιθήσεις του Μάρκου Βαμβακάρη, κατά καιρούς σημειωνόταν μια μετακίνηση: κατά τη διάρκεια Εθνικού Διχασμού σε βασιλικούς και βενιζελικούς (1915-1936), ο συνθέτης ήταν φιλοβασιλικός. Στη διάρκεια της Κατοχής, ενθουσιασμένος από την Εθνική Αντίσταση του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ, φαίνεται ότι μετακινήθηκε αριστερότερα. Τότε συνέθεσε, σύμφωνα με προσωπική του μαρτυρία, τα τραγούδια ‘Στην Κοκκινιά την κόκκινη’ (που ακόμα δεν βρέθηκε) και το ‘Χαϊδάρι’. Τα τραγούδια αυτά δεν δισκογραφήθηκαν, αλλά οι στίχοι του δευτέρου τραγουδιού δημοσιεύτηκαν σε περιοδικό το 1947.

 

Επί 35 χρόνια ακούγαμε για την χαμένη μελωδία του Μάρκου Βαμβακάρη στο τραγούδι ‘Χαιδάρι‘. Για τους λάτρεις του ρεμπέτικου και του αντιστασιακού τραγουδιού, το ‘Χαϊδάρι’ μαζί με ορισμένα ακόμα τραγούδια, π.χ. του Μπαγαντέρα, του Τούντα, του Παγιουμτζή, του Μαρινάκη, ήταν κάτι σαν το ‘Αγιο Δισκοπότηρο’, πραγματικός θρύλος. Ευτυχώς, οι στίχοι από όλα αυτά τα τραγούδια έχουν σωθεί από τον Σάκη Πάπιστα στο βιβλίο του (Μια γεύση από την πρώτη μορφή της εργασίας του, με όλα τα αγραμμοφώνητα -και με ορισμένα ίσως και αμελοποίητα τραγούδια-, μπορείτε να πάρετε εδώ).

Το τραγούδι το γνωρίζουμε όπως το είχε δισκογραφήσει ο Γιώργος Νταλάρας το 1980, στον δίσκο με τα ‘Ρεμπέτικα της Κατοχής‘.

Επιτέλους, η ηχογράφηση με τη δική του πρωτότυπη μουσική από την συναυλία του Μάρκου στο ‘Κεντρικόν’ το Δεκέμβριο του 1966 βρέθηκε, χάρη σ’ ένα χρήστη του Youtube. Κι έτσι μπορούμε σήμερα να ακούσουμε την αυθεντική μορφή του τραγουδιού, έτσι όπως το άκουγαν μόνο όσοι είχαν την τύχη να ακούν τον Μάρκο όταν το έπαιζε ζωντανά στην Κοκκινιά.

Ζωντανά από τον ίδιο το Μάρκο στην συναυλία στο ‘Κεντρικόν’, με τη δική του πρωτότυπη μουσική το 1966.

 

Στην αυθεντική μορφή του Μάρκου ακούμε και την τέταρτη άγνωστη στροφή:

Τρέξε μανούλα όσο μπορείς
τρέξε για να με σώσεις
κι απ’ το Χαϊδάρι μάνα μου
να μ’ απελευθερώσεις

Γιατί είμαι μελλοθάνατος
και καταδικασμένος
δεκαεφτά χρονών παιδί
στα σίδερα κλεισμένος

Απ’ την οδό του Σέκερη
με πάνε στο Χαϊδάρι
κι ώρα την ώρα καρτερώ
ο Χάρος να με πάρει

Να δεις του Χάρου το σπαθί
μανούλα πως τα φέρνει
αχ και την ζωή του καθενός
μάνα πώς θα την παίρνει

Στίχοι: Μάρκος Βαμβακάρης
http://www.stixoi.info/stixoi.php?info=Lyrics&act=details&song_id=650

Υπήρχαν, όμως και άλλες δύο στροφές:

Κι όταν με δεις μάνα νεκρό
να πεις στις άλλες μάνες
γιατί πονέσανε κι αυτές
με πίκρες πιο μεγάλες.

Πως είδα τα παιδάκια τους
στα σίδερα δεμένα
με την κατάδικη στολή
αδικοσκοτωμένα.

Ολοι οι στίχοι του τραγουδιού είχαν δημοσιευτεί στο περιοδικό ‘Ελληνικό Τραγούδι’, τχ#24, Ιανουάριος 1947, σελ. 11.

Προς το τέλος της Κατοχής, ο Μάρκος είχε πάρει την απόφαση να φύγει από την Αθήνα για να γλυτώσει από την πίεση των κατοχικών αρχών, που προσπάθησαν να τον κάνουν καταδότη για να μπορεί να συνεχίσει να δουλεύει στο μαγαζί. Ευτυχώς, λίγο αργότερα, οι Γερμανοί έφυγαν κι έτσι ο Μάρκος επέστρεψε στο κέντρο ‘Αμφισσα’. Οπως είχε πει ο ίδιος, τότε άρχισε να παίζει εκεί το «Χαϊδάρι, ζεϊμπέκικο, νταβέντι».

Στα ‘Ρεμπέτικα της Κατοχής’, ο επιμελητής της έκδοσης Κώστας Χατζηδουλής στο ένθετο του δίσκου γράφει:

«Πρόκειται για τραγούδι του Μάρκου Βαμβακάρη, γραμμένο και συνθεμένο στα 1943. Ο Μάρκος στην ‘Αυτοβιογραφία’ του (σελίδα 207) λέει τα παρακάτω:

‘Μετά ξαναγύρισα στην ‘Αμφισσα’. Εκεί παίζαμε όλα τα δικά μου τα προπολεμικά κομμάτια. Εγραψα εν τω μεταξύ και λίγα καινούργια τραγούδια. Ενα που πήγε πολύ καλά είναι το Χαϊδάρι. Ζεμπέκικο νιαβέντι. Δεν το ‘βγαλα σε δίσκο. Το ‘λεγα στα πάρκα μέσα’.

Ωστόσο η μελωδία του ‘Χαϊδαρίου’, δεν διασώθηκε τουλάχιστον στην αυθεντική της μορφή. Όταν ο γράφων άρχισε (1974) να συγκεντρώνει τα ανέκδοτα ρεμπέτικα της Κατοχής, ο Βαμβακάρης είχε πεθάνει. Κι όσοι παλιοί οργανοπαίκτες ήξεραν το τραγούδι, έπαιζαν τη μουσική του με διαφορές ο ένας από τον άλλο! Το πέρασμα του χρόνου και το γεγονός ότι τα μετέπειτα χρόνια δεν παιζόταν στα πάλκα αποτέλεσαν τα αίτια ώστε να ξεχαστεί ή να αλλοιωθεί η μελωδία του. Μετά απ’ αυτά απευθυνθήκαμε στο Στέλιο Βαμβακάρη, γιο του Μάρκου, που μας πληροφόρησε πως ούτε ο πατέρας του θυμόταν καλά τη μουσική και πως είχε μελοποιήσει ο ίδιος (ο Στέλιος) το ‘Χαϊδάρι’. Κι έτσι θεωρήσαμε πιο σωστό να το συμπεριλάβουμε σ’ αυτό το δίσκο μελοποιημένο, έστω και πρόσφατα από το γιο του Μάρκου, παρά να χρησιμοποιήσουμε μια μελωδία που ίσως να μην ήταν η πραγματική.
Το φρικιαστικό στρατόπεδο του Χαϊδαρίου δημιουργήθηκε στις 5 Σεπτεμβρίου 1943. Οι πρώτοι κρατούμενοι μεταφέρθηκαν από το στρατόπεδο της Λάρισας, ενώ ανάμεσά τους βρίσκονταν και η ομάδα των ακροναυπλιωτών κομμουνιστών, που είχαν απομείνει εκεί μετά τις φοβερές εκτελέσεις του Κούρνοβου. Στην οδό Σέκερη (όπως και στη Μέρλιν) βρίσκονταν οι εφιαλτικές υπηρεσίες ασφαλείας των κατακτητών».

 

Δείτε επίσης:

# Ο Στέλιος Βαμβακάρης θυμάται πως είχε γράψει την καινούργια μελωδία γύρω στο 1980.
https://www.youtube.com/watch?v=zhFrX3Qr2os

# Κι εδώ όπως είχε παίξει το ‘Χαϊδάρι’ στην εκπομπή της ΝΕΤ ‘Γειά σου περήφανη κι αθάνατη εργατιά’, με τις δύο παραπανίσιες στροφές, που ακούγονται κάτω από τα λόγια του εκφωνητή του ντοκιμαντέρ.
https://www.youtube.com/watch?v=dwmA6UtZQdI

# Aνέκδοτα τραγούδια του Μάρκου Βαμβακάρη.
Ακούγονται 20 τραγούδια που ο Μάρκος έγραψε άρρωστος στο υπόγειο του σπιτιού του στην Παλιά Κοκκινιά το 1961-62. Μερικά από τα τραγούδια αυτά έχουν δισκογραφηθεί αλλά ο Μάρκος επιχείρησε να τα παίξει με κάποιο διαφορετικό κούρδισμα-άκουσμα. Τα τραγούδια έγιναν αντιγραφή στην ΕΡΤ από τους ηχολήπτες Δημήτρη Πουλόπουλο και Σπύρο Δανάλη. Η ηχογράφηση της ταινίας που μας έδωσε ο Στέλιος Βαμβακάρης ήταν μια πρόχειρη ηχογράφηση που έκαναν οι ίδιοι στο σπίτι του Μάρκου Βαμβακάρη. Παραγωγή: Σοφίας Μιχαλίτση – Β’ πρόγραμμα, 1983.
https://periodikotrypa.wordpress.com/

 

# Ολα τα άρθρα του ιστολογίου στην κατηγορία ‘Μουσική‘

‘Βροντάει ο Ολυμπος και πάλι’, ο Υμνος του ΔΣΕ, από την Χορωδία της ΠΠΣΠ, 1977
https://xyzcontagion.wordpress.com/2011/03/21/ymnos-tou-dse-ppsp/

Τι επώλησεν ο Παναγιώτου; (Οι Mode Plagal μελοποιούν Μποστ)
https://xyzcontagion.wordpress.com/2011/04/02/mode-plagal-mpost/

Γειά σας ταγματασφαλίτες, χωροφύλακες και χίτες
https://xyzcontagion.wordpress.com/2011/04/26/tagmatasfalites-xorofylakes-kai-xites/

«Θα πάω, κι ας μου βγει και σε κακό …», Νίκος Παπάζογλου (1948-2011)
https://xyzcontagion.wordpress.com/2011/04/17/nikos-papazoglou/

Ο Νίκος Παπάζογλου και οι φίλοι του – Αγνωστες στιγμές, φωτογραφίες και βίντεο
https://xyzcontagion.wordpress.com/2011/04/18/nikos-papazoglou-kai-filoi-agnostes-stigmes/

Οι φωτογραφίες του Νίκου Παπάζογλου, από το ιστολόγιό μας στις εφημερίδες ‘ΝΕΑ’ και ‘Αγγελιοφόρος’. Ευχαριστούμε για την τιμή!!!
https://xyzcontagion.wordpress.com/2011/04/27/foto-papazoglou-nea-aggelioforos/

 

• Επικαιρότητα
• Εθνική Αντίσταση
• Ιστορία
• Κατοχή
• Μουσική
• Ντοκουμέντα
• Ποίηση
• Τέχνες και πολιτισμός