Ο ‘φυλετικός σκουπιδοτενεκές’, το ανεκπλήρωτο όνειρο του Heinrich Himmler για τα παιδιά των Πολωνών και τα γκέτο για τον ‘εβραϊκό βάκιλο’

«Ο μη γερμανικός πληθυσμός των ανατολικών εδαφών δε θα πρέπει να λάβει οποιαδήποτε εκπαίδευση ανώτερη της στοιχειώδους. Αντικείμενο αυτής της στοιχειώδους εκπαίδευσης θα πρέπει να είναι μονάχα η διδασκαλία απλής αριθμητικής έως το 500 το πολύ, πώς να γράφουν το όνομά τους, ότι είναι εντολή του Θεού να υπακούν στους Γερμανούς, να είναι ειλικρινείς, να δουλεύουν σκληρά και να φέρονται καλά. Θεωρώ περιττή τη διδασκαλία ανάγνωσης».

Henryk Ross, Η αστυνομία στο γκέτο του Λοτζ συνοδεύει Εβραίους προς εκτοπισμό Police in the Lodz Ghetto, run by Nazi Germany in occupied Poland, escort residents for deportation during World War II, 1942-1944).

 

Με την έναρξη του Β’ΠΠ, στα τέλη του 1939-αρχές 1940, ο Χάινριχ Χίμλερ (Heinrich Himmler), με την ιδιότητα του Κομισάριου του Ράιχ για την Ενδυνάμωση του Γερμανικού Εθνους, είχε στα χέρια του ένα τρομακτικά δύσκολο πρόβλημα: Επρεπε να οργανώσει και να επιβλέψει τρεις μαζικές μετεγκαταστάσεις εκατομμυρίων ανθρώπων ταυτόχρονα:

– Επρεπε να φροντίσει να «επιστρέψουν στο Ράιχ», όπως έλεγε το σύνθημα της εποχής, οι εκατοντάδες χιλιάδες Γερμανών που κατοικούσαν στα κράτη της Βαλτικής, στη Βεσσαραβία (βόρεια Ρουμανία) και τις υπόλοιπες περιοχές που βρίσκονταν υπό την κατοχή της ΕΣΣΔ, σύμφωνα με τη συμφωνία Γερμανίας-ΕΣΣΔ.

– Επρεπε να βρει τι θα κάνει με τα 18 εκατομμύρια Πολωνών μη Εβραίων που ζούσαν υπό το Ράιχ, ώστε να μην αποτελέσουν ποτέ κίνδυνο για τη χώρα.

– Και έπρεπε να συνεχίσει την πολιτική εξαφάνισης με κάθε τρόπο των Εβραίων από οποιοδήποτε τμήμα του Νέου και του Παλιού Ράιχ.

Μέχρι το 1939, είχε κατορθώσει να ‘απαλλαγεί’ από περίπου 450.000 Εβραίους που ζούσαν στο ‘Νέο Μεγάλο Γερμανικό Ράιχ’ (Γερμανία, Αυστρία, περιοχές της Τσεχίας), αλλά στην Πολωνία μόνο ζούσαν τρία εκατομμύρια Εβραίων. Ταυτόχρονα, μέσα σε ενάμιση περίπου χρόνο, μισό εκατομμύριο Γερμανοί κατέφθασαν στην Πολωνία.

Πως θα μπορούσε να λυθεί αυτός ο δύσκολος γρίφος, σύμφωνα με τις επιθυμίες του Χίτλερ για μια «νέα καθαρή εθνογραφική τάξη, με διακριτές συνοριακές γραμμές»;

Η αρχική ιδέα του Άντολφ Άιχμαν (Adolf Eichmann) ήταν να δημιουργηθούν τρεις διακριτές ζώνες στην Πολωνία: Από τα δυτικά προς τα ανατολικά, κάθετα, μία γερμανική, μία πολωνική και μία εβραϊκή. Ο Άιχμαν στο μεταξύ είχε αποκτήσει τεράστια πείρα, ήδη από τη Βιέννη του 1938 και την εκκαθάριση των Αυστριακών Εβραίων, και είχε γίνει ειδικός στο θέμα της ταυτόχρονης εκδίωξης των Εβραίων και ιδιοποίησης των περιουσιών τους. Ετσι, άρχισε να μεταφέρει Εβραίους του Ράιχ στην Πολωνία. Οι συνθήκες ήταν φριχτές, κανένα μέτρο προετοιμασίας δεν είχε ληφθεί, οι άνθρωποι απλά μεταφέρονταν με τα τρένα και ξεφορτώνονταν στους πολωνικούς σταθμούς, κι έτσι άρχισαν να πεθαίνουν κατά χιλιάδες.

Την άνοιξη του 1940, ο Χανς Φρανκ (Hans Frank), πρώην δικηγόρος του Χίτλερ και του NSDAP, υπουργός και επιθεωρητής της Δικαιοσύνης της Ναζιστικής Κυβέρνησης και Γενικός Κυβερνήτης-επικεφαλής της ‘Γενικής Κυβέρνησης’ που είχε δημιουργηθεί στο κατεχόμενο από την Γερμανία και μη προσαρτημένο σε αυτήν Πολωνικό έδαφος, ο οποίος δε συμπαθούσε τον Χίμλερ, παραπονέθηκε στον Χέρμαν Γκαίριγκ (ο οποίος έδειξε ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την Πολωνία ως επικεφαλής του Τετραετούς Οικονομικού Πλάνου) για την πολιτική εκτοπισμού και τη χρήση της Γενικής Κυβέρνησης ως «φυλετικού σκουπιδοτενεκέ».

Αντί για τη λύση του προβλήματος, το απόλυτο χάος: Γερμανοί που έρχονταν και έδιωχναν τους Πολωνούς ανατολικά, Πολωνοί που μεταφέρονταν κατά εκατομμύρια ακόμα πιο ανατολικά, -το σχέδιο με τις τρεις ζώνες είχε αποτύχει, αλλά ποιος θα την πλήρωνε;

Ο Χίτλερ είχε επισημάνει τον Μάρτιο του 1940 ότι «η λύση του εβραϊκού ζητήματος είναι ζήτημα χώρου», και όλοι οι ηγέτες των Ναζί αναγνώριζαν ότι η εξοικονόμηση στέγης και διατροφής για τους νεοφερμένους Γερμανούς δεν έπρεπε να γίνει εις βάρος της προσπάθειας της ‘απαλλαγής’ του γερμανικού έθνους από τον ‘εβραϊκό βάκιλο’. Αρα η λύση ήταν να στοιβαχτούν οι Εβραίοι σε όσο το δυνατόν μικρότερο χώρο, με όσο το δυνατόν λιγότερες πιθανότητες επιβίωσης, αφού όμως θα τους κατέκλεβαν πρώτα από χρήματα και κοσμήματα, και αφού θα τους υποχρέωναν να δουλεύουν μέχρι θανάτου.

Κατά την ανακωχή που σύναψαν μεταξύ τους, ο Χίμλερ και ο Φρανκ δεσμεύτηκαν να «έρθουν σε συμφωνία σχετικά με τις διαδικασίες πραγματοποίησης των μελλοντικών εκκενώσεων». Σε αυτό το χάος επιχείρησε ο Χίμλερ να βάλει μια τάξη με ένα υπόμνημά του προς τον Χίτλερ, το Μάιο του 1940. Πρότεινε, τελικά, τη διαίρεση της Πολωνίας σε δύο περιοχές: μία γερμανική και μία μη γερμανική, για Πολωνούς και Εβραίους, ορίζοντας ταυτόχρονα τον τρόπο με τον οποίο θα έπρεπε να αντιμετωπιστούν οι Πολωνοί και οι Εβραίοι. Ο Χίμλερ, σε αυτή την εκδήλωση φυλετικής πίστης, έγραφε πως ήθελε οι Πολωνοί να μετατραπούν σε ένα «έθνος ημιμαθών σκλάβων», και πως η Γενική Κυβέρνηση θα έπρεπε να αποτελέσει το σπίτι αυτής της «ακέφαλης εργατικής τάξης».

Εγραφε ο Χίμλερ:

«Ο μη γερμανικός πληθυσμός των ανατολικών εδαφών δε θα πρέπει να λάβει οποιαδήποτε εκπαίδευση ανώτερη της στοιχειώδους. Αντικείμενο αυτής της στοιχειώδους εκπαίδευσης θα πρέπει να είναι μονάχα η διδασκαλία απλής αριθμητικής έως το 500 το πολύ, πώς να γράφουν το όνομά τους, ότι είναι εντολή του Θεού να υπακούν στους Γερμανούς, να είναι ειλικρινείς, να δουλεύουν σκληρά και να φέρονται καλά. Θεωρώ περιττή τη διδασκαλία ανάγνωσης».

Παράλληλα με την πολιτική μετατροπής των Πολωνών σε ένα έθνος αναλφάβητων, θα επιχειρούνταν ο «διαχωρισμός εκείνων με πολύτιμο αίμα από εκείνους με άχρηστο». Όλα τα παιδιά των Πολωνών ηλικίας από 6 έως 10 θα εξετάζονταν, και όσα θεωρούνταν φυλετικά αποδεκτά θα απομακρύνονταν από τις οικογένειές τους για να ανατραφούν στη Γερμανία· δε θα ξαναέβλεπαν ποτέ τους βιολογικούς τους γονείς, Η ναζιστική πολιτική της κλοπής παιδιών από την Πολωνία είναι πολύ λιγότερο γνωστή από την εξόντωση των Εβραίων. Ωστόσο το σκεπτικό στο οποίο στηρίχτηκαν και οι δύο περιπτώσεις υπήρξε το ίδιο, μια απόδειξη του πόσο βαθιά μπορούσε ένας άνθρωπος όπως ο Χίμλερ να πιστεύει στο φυλετικό στοιχείο ως παράγοντα προσδιορισμού της αξίας ενός ανθρώπου. Για τον Χίμλερ η απομάκρυνση παιδιών από την οικογένειά τους δεν αποτελούσε μια διαβολική εκκεντρικότητα, όπως ενδεχομένως θα χαρακτηριζόταν στις μέρες μας, αλλά ένα βασικό συστατικό της διεστραμμένης κοσμοθεωρίας του. Θεωρούσε πως αν επιτρεπόταν σ’ αυτά τα παιδιά να παραμείνουν στον τόπο τους, οι Πολωνοί «ίσως να αποκτούσαν έναν ηγέτη από αυτούς τους ανθρώπους με το καλό αίμα».

Αναφερόμενος στα παιδιά των Πολωνών, Ο Χίμλερ έγραφε:

«Οσο σκληρή και τραγική κι αν είναι σε κάθε μεμονωμένη περίπτωση, η μέθοδος αυτή δεν παύει να είναι η πιο ήπια και η καλύτερη δεδομένοι ότι απορρίπτουμε την μπολσεβίκικη μέθοδο της φυσικής εξόντωσης ενός ανθρώπου ως θεμελιωδώς αντιγερμανική και απαράδεκτη».

Αυτά, όμως, ήταν μόνο λόγια. Ανάμεσα στα άλλα, σε αυτό το μακροσκελές υπόμνημά του ο Xίμλερ ανακοίνωνε ποια ήθελε να ήταν η μοίρα των Εβραίων:

«Ελπίζω ότι θα δω τον όρο ‘Εβραίος’ να εξαλείφεται πλήρως μέσα από μια ευρείας κλίμακας μετανάστευση όλων των Εβραίων στην Αφρική ή σε κάποια άλλη αποικία».

Ομως, η επιστροφή στην πολιτική της μετανάστευσης δεν ήταv πλέον δυνατή λόγω του πολέμου. Ο Χίμλερ υπολόγιζε το 1940 τόσο στην επικείμενη ήττα της Γαλλίας, όσο και στη συνακόλουθη ταχεία συνθηκολόγηση των Βρετανών, οι οποίοι θα αποζητούσαν τη σύναψη ξεχωριστής ειρήνης. Όταν ο πόλεμος θα τελείωνε, οι Πολωνοί Εβραίοι θα μπορούσαν να στοιβαχτούν σε πλοία και να απομακρυνθούν, πιθανότατα σε κάποια από τις πρώην αποικίες των Γάλλων στην Αφρική, Όσο τραβηγμένη κι αν ακούγεται στις μέρες μας η ιδέα της μεταφοράς διά θαλάσσης εκατομμυρίων ανθρώπων στην Αφρική, δεν υπάρχει αμφιβολία πως εκείνη την εποχή οι ναζί την έπαιρναν πολύ σοβαρά -και ήταν η επιλογή των ακραίων αντισημιτών πριν ξεδιπλωθεί η ‘Τελική Λύση’.

Εκείνες τις μέρες, ο Χανς Φρανκ, έδωσε ένα λόγο στους ανώτερους αξιωματούχους των Ναζί στην Πολωνία:

«Μη χάνετε τον καιρό σας με τους Εβραίους. Είναι χαρά να μπορεί κανείς επιτέλους να αντιμετωπίσει την εβραϊκή ράτσα. Οσοι περισσότεροι πεθάνουν, τόσο το καλύτερο».

Και πράγματι, αυτό συνέβη στα πολωνικά γκέτο:

«Εθαψα τα αρνητικά μου στο έδαφος, ώστε να υπάρχει κάποια ιστορική καταγραφή της τραγωδίας μας»: Οι φωτογραφίες του Henryk Ross.

Η πόλη του Lodz (προφέρεται ‘Wudz’ στα πολωνικά, ‘Lodzh’ στα Γίντις), στην καρδιά της Πολωνίας, είχε καταληφθεί από τις γερμανικές δυνάμεις το 1939. Οι Γερμανοί στοίβαξαν τον εβραϊκό πληθυσμό, πάνω από 160.000 άτομα, σε μια φτωχή βιομηχανική την περιοχή της πόλης, την σφράγισαν ώστε να μην υπάρχει καμία επαφή με τον έξω κόσμο και υποχρέωσαν τους Εβραίους σε μια σκληρή αδίστακτη γενοκτονική πολιτική εσκεμμένης πρόκλησης λιμού και καταναγκαστικής εργασίας.

Επισήμως, ο Πολωνός πρώην επαγγελματίας φωτορεπόρτερ Henryk Ross ήταν αναγκασμένος να εργάζεται για το ναζιστικό καθεστώς, σαν ένας απλός ‘γραφειοκράτης’ φωτογράφος για το Τμήμα Στατιστικής του τομέα ‘Εβραϊκής Διοίκησης’ των κατεχόμενων πολωνικών εδαφών της ‘Γενικής Κυβέρνησης’. Κυρίως, έβγαζε φωτογραφίες για τα δελτία ταυτότητας των Εβραίων, και έκανε επίσης λήψεις που θα χρησιμοποιούνταν ως προπαγάνδα για το γκέτο του Lodz. Ο Ross, ήταν επίσης Εβραίος, ένας από τους τουλάχιστον 160.000 ανθρώπους που στοιβάχτηκαν στο γκέτο του Lodz, δευτέρου μόνο στην Πολωνία μετά το γκέτο της Βαρσοβίας, στη γερμανική κατεχόμενη Ευρώπη.

Ανεπίσημα, και με μεγάλο προσωπικό ρίσκο, ο Ross κατάφερε να τεκμηριώσει επαρκώς την ωμή πραγματικότητα και την σκληρή αλήθεια της ζωής κάτω από τη ναζιστική κυριαρχία, με αποκορύφωμα την απέλαση χιλιάδων Εβραίων στα στρατόπεδα θανάτου. Στην τετραετή ύπαρξη του γκέτο του Lodz, το ένα τέταρτο των κρατουμένων του πέθαναν από την πείνα. Το 1942, άλλοι σχεδόν 20.000 απελάθηκαν στο στρατόπεδο θανάτου του Chelmno. Και το 1944, άλλοι 70.000 εστάλησαν στο Αουσβιτς.

Ελπίζοντας ότι θα διατηρηθεί μια ιστορική καταγραφή των γεγονότων, ο Ross έθαψε τα αρνητικά του το 1944. Επέστρεψε για αυτά, μετά την απελευθέρωση του Lodz, ανακαλύπτοντας ότι περισσότερο από τα μισά αρνητικά του, που έφταναν τις 6.000 στο σύνολο, τελικά επέζησαν.

Για περιγραφές (στα αγγλικά) και χρονολογίες, κλικ στις εικόνες
Henryk Ross – Children talk through the fence of the central prison on Czarnecki Street before deportation from the Lodz Ghetto [1940-1942]
Henryk Ross – The wife and child of a police officer in the Lodz Ghetto [1940-1942]
Henryk Ross – A girl in the Lodz Ghetto [1940-1944]
Henryk Ross – Soup for lunch Men eat from pails in the Lodz Ghetto [1940-1944]
Henryk Ross – A scarecrow in the Lodz Ghetto [1940-1944]
Henryk Ross – A sign in the Lodz Ghetto says Residential Area of the Jews, entry forbidden [1940-1944]
Henryk Ross – Boy walking in front of the bridge crossing Zigerska (the Aryan) in the Lodz Ghetto [1940-1942]
Henryk Ross – Children being transported to Chelmno nad Nerem (renamed Kulmhof) death camp from the Lodz Ghetto [1942]
Henryk Ross – Henryk Ross photographing for identification cards in the Lodz Ghetto, Jewish Administration, Department of Statistics [1940]
Henryk Ross – Lodz Ghetto A man walks in winter in the ruins of the synagogue on Wolborska Street, which was destroyed by the Germans in 1939 [1940]
Henryk Ross – Men hauling cart for bread distribution in the Lodz Ghetto [1942]
Henryk Ross – Police keep watch in the Lodz Ghetto [1942]

Δείτε επίσης:

– Συνέντευξη με τον Henryk Ross να μιλάει για τις μέρες του γκέτο: Documentation of Atrocities: The Jewish Photographer Henryk Ross
 

 

– Η έκθεση ‘Memory Unearthed, The Lodz Ghetto Photographs of Henryk Ross’
http://www.mfa.org/exhibitions/memory-unearthed

Το σλάιντ απαιτεί την χρήση JavaScript.

• Ακροδεξιά
• Β' Παγκόσμιος Πόλεμος
• Διεθνή
• Ιστορία
• Μειονότητες
• Ντοκουμέντα
• Σκελετοί στη ντουλάπα
• Τέχνες και πολιτισμός
• Φωτογραφία