Μια στιγμή απόλυτου κακού και μια στιγμή απόλυτου καλού, απ’ τα χρόνια της Κατοχής + Συν η αποκάλυψη ενός μαγικού μυστικού: Ποιο είναι το απόλυτο αντικαταθλιπτικό;;;

Ενας φίλος που έφυγε από κοντά μας, μας είχε εμπιστευτεί ένα μοναδικό μυστικό. Ενα μαγικό. Ηταν κάτι, και συγκεκριμένα ένα μικρό κομματάκι χαρτί, με μαγικές ιδιότητες. Οπως έλεγε, περνούσε από χέρι σε χέρι επί 70 χρόνια, για να φτάσει τώρα εδώ σε μας και στο μπλογκ μας. Ο μύθος λέει πως όλ’ αυτά τα χρόνια, όποιος τυχερός το είχε το χαρτάκι στην κατοχή του και το κοιτούσε, ανεξάρτητα πόσο στεναχωρημένος ήταν, ανεξάρτητα αν ήταν στα down του και σε κατάθλιψη, πάντα -μα πάντα- αυτό το χαρτάκι θα του έφτιαχνε τη διάθεση, θα τον έκανε να χαμογελάσει (ή να γελάσει) και θα τον γέμιζε αισιοδοξία. Με εγγυημένη απόδοση 100%.
Απίστευτο, σωστά; Πως να πιστέψει κανείς κάτι τέτοιο, έτσι δεν είναι;

Κι όμως, είναι αλήθεια 1.000%, είναι μια πραγματικότητα και μπορούμε να βρούμε δεκάδες μάρτυρες από τους φίλους και τους γνωστούς μας που μπορούν να το επιβεβαιώσουν.

Ομως, πως έφτασε αυτό το χαρτί σε εμάς; Ποια είναι η διαδρομή του; Και ποιες οι μαγικές του ιδιότητες;
Θα πρέπει, πρώτα, να πάμε 70 χρόνια πίσω, μέσα στην Κατοχή, και να θυμηθούμε τα ‘Αετόπουλα’.

Ο Δεκάλογος των Αετόπουλων (1944).

 

Στα χωριά της ορεινής Ευρυτανίας και όλης της Ελλάδας του 1941-1944, τα παιδιά δεν πήγαιναν σχολείο σ’ όλη τη διάρκεια της Κατοχής. Πολλά απ’ αυτά τα παιδιά κυκλοφορούσαν ξυπόλητα, κρύωναν και βρέχονταν. Και πεινούσαν. Αν η πρώτη προτεραιότητα είναι η επιβίωση, τότε η μόρφωση μάλλον έρχεται σε δεύτερη μοίρα. Οχι όμως και για τους υπεύθυνους της ΠΕΕΑ και του ΕΑΜ, που μαζί με τον αγώνα ενάντια στον κατακτητή, μαζί με τον αγώνα ενάντια στην πείνα, είχαν στην ίδια υψηλή προτεραιότητα και τη μόρφωση και τη φροντίδα των παιδιών. Ετσι, με πρωτοβουλία της Γραμματείας Παιδείας της ΠΕΕΑ (ξανα)φτιάχτηκαν και (ξανα)λειτούργησαν τα σχολεία σ’ όλη την Ελεύθερη Ελλάδα. Ιδρύθηκαν ακόμη και Παιδικοί Σταθμοί. Στην Ευρυτανία μόνο, λειτούργησαν 35 Παιδικοί Σταθμοί/Παιδικές Χαρές/»Φωλιές για τ’ Αετόπουλα». Το έργο αυτό των οργανώσεων του ΕΑΜ ήταν πραγματικά τεράστιο. Μπορεί να έκαναν μάθημα στην ύπαιθρο, επειδή τα σχολεία τα είχαν κάψει οι Γερμανοί, μπορεί η διατροφή τους να μην ήταν επαρκής, αλλά οι δάσκαλες σαν την Ναυσικά και την Μαργαρίτα των Αετόπουλων όπως ο Παναγιώτης ή/και ο Καπετάν-Γαρίδας (βλέπε παρακάτω), με την καθοδήγηση μεγάλων παιδαγωγών όπως η Ρόζα Ιμβριώτη, ο Μιχάλης Παπαμαύρος, ο Κώστας Σωτηρίου κ.ά. και υπό την εποπτεία του Γραμματέα Παιδείας της ΠΕΕΑ, καθηγητή Πέτρου Κόκκαλη, έσωσαν αυτά τα παιδιά και τους έδωσαν ελπίδα και μόρφωση και τις βάσεις για ένα καλύτερο μέλλον.

Ενα αθησαύριστο ποίημα του Γιώργου Κοτζιούλα από το αναγνωστικό «Τα Αετόπουλα» για την Γ’ και Δ’ τάξη («του βουνού»), 1944

Κι εμείς, εδώ, αγαπάμε και εκτιμάμε τον ποιητή, λογοτέχνη, θεατρικό συγγραφέα και αγωνιστή της Εθνικής Αντίστασης, Γιώργο Κοτζιούλα, και έχουμε σκύψει (λίγο, όμως, το ομολογούμε) επάνω στο έργο του. Πολύ περισσότερο έχουν σκύψει οι φίλοι Νίκος Σαραντάκος και Σοφία Κολοτούρου. Μπορείς να δείτε πολλά δείγματα της εργασίας τους, εδώ στον ιστότοπο του Νίκου, εδώ στο ιστολόγιό του, εδώ στην ιστοσελίδα της Σοφίας και εδώ σε μια από κοινού εργασία τους.

Η δική μας μικρή συνεισφορά, λοιπόν, ένα άγνωστο ποίημα του Γιώργου Κοτζιούλα (‘αθησαύριστο‘, μας είπε ο Νίκος), και μάλλον αλλιώτικο σε σχέση με τα όσα ξέραμε. Προέρχεται από το αναγνωστικό του 1944, Γ’ και Δ’ τάξης με τίτλο ‘Τα Αετόπουλα‘, το οποίο μαζί με το αντίστοιχο για την Ε’ και Στ’ τάξη με τίτλο ‘Ελεύθερη Ελλάδα‘, έμειναν γνωστά ως ‘τα αναγνωστικά της ΠΕΕΑ‘, τα επονομαζόμενα και ‘αναγνωστικά του βουνού‘.
Το ποίημα έχει τίτλο ‘Ελληνόπουλα‘.

Γιώργος Κοτζιούλας, Ελληνόπουλα (Ποίημα στο Αναγνωστικό Γ + Δ τάξης Αετόπουλα, 1944)/

 

Λίγα λόγια ακόμη.

Ενα βιβλίο για τη Ρόζα Ιμβριώτη και το πρώτο Πανελλαδικό Συνέδριο Γυναικών το 1946

Το εξώφυλλο του βιβλίου

Ενα καινούργιο βιβλίο κυκλοφόρησε πρόσφατα, τον Φεβρουάριο του 2011, με συγγραφέα τη Χρύσα Χρονοπούλου, (προσωπικά δεν μου είναι οικεία κάποια παλαιότερη δουλειά της -πρώτη φορά την ακούω), η οποία είναι εκπαιδευτικός και το βιβλίο αυτό είναι το διδακτορικό της, με τίτλο «Ρόζα Ιμβριώτη, Της ζωής και του σχολείου«, εκδόσεις Εμπειρία Εκδοτική, κλικ εδώ.

 

«Μια μονογραφία για τη ζωή και το έργο της πρωτοπόρου παιδαγωγού Ρόζας Ιμβριώτη. Η παιδαγωγός Ρόζα Ιμβριώτη (1898-1977) με το πρωτοποριακό της έργο σφράγισε τον 20ό αιώνα. Όλη της τη ζωή έδωσε πολυεπίπεδο αγώνα για την αναβάθμιση σχολείου και κοινωνίας, τόσο ως καθηγήτρια όσο και μέσω της ευρύτερης πολιτικής της δράσης (στο ΕΑΜ και στην ΕΠΟΝ, στην εξορία, στο ΚΚΕ, στον αγώνα για τα δικαιώματα των γυναικών), που αναδεικνύει το ουσιαστικό ενδιαφέρον και την αγάπη της για την Ελλάδα και τους Έλληνες».

Εχει δημοσιευτεί ένα σχετικό σημείωμα στην εφημερίδα «Τα Νέα», το Σάββατο 26 Φεβρουαρίου 2011, με τίτλο «Σχολείο: κόντρα για την Ιστορία από το 1920!» και συντάκτη τον Μανώλη Πιμπλή, κλικ εδώ.

Ρόζα Ιμβριώτη

Με την ευκαιρία να σημειώσουμε τα εξής:
Στην Αθήνα, στις 26 έως 29 Μαΐου του 1946, έγινε το «Α’ Πανελλαδικό Συνέδριο Γυναικών«.

Στο Συνέδριο, σύμφωνα με στοιχεία της Ρόζας Ιμβριώτη, «πήραν μέρος 213 σωματεία, επαγγελματικά, επιστημονικά, φιλανθρωπικά, επιστημονικά, καλλιτεχνικά, με 120.000 μέλη. Το Συνέδριο έκλεισε τις εργασίες του με μεγάλη συγκέντρωση στο θέατρο «Κεντρικόν» στις 31 του ίδιου μήνα, όπου μαζεύτηκαν πάνω από 3.000 γυναίκες. Οι 631 αντιπρόσωποι που πήραν μέρος ήρθαν απ’ όλες τις γωνιές της Ελλάδας» .

Στο Συνέδριο έστειλαν χαιρετιστήρια τηλεγραφήματα η Διεθνής Δημοκρατική Ομοσπονδία Γυναικών, η πρόεδρος της Διεθνούς Ενώσεως για την Ισοπολιτεία, την Ελευθερία και την Ειρήνη, Μαργαρίτα Κόρμπετ Ασμπι, και η Γαλλική Επιτροπή Συντονισμού της Παγκόσμιας Ομοσπονδίας Γυναικών, η οποία μάλιστα απέστειλε και 50.000 γαλλικά φράγκα για τα παιδιά – θύματα του πολέμου.

Τα ντοκουμέντα, τα σχετικά με το συνέδριο αυτό, που κράτησε η Ρόζα Ιμβριώτη, εκδόθηκαν σε βιβλίο, από την «Πανελλαδική Ομοσπονδία Γυναικών Ελλάδας» («ΠΟΓ»), με τίτλο «Το πρώτο γυναικείο συνέδριο στην Ελλάδα, Α’ Πανελλαδικό Συνέδριο Γυναικών, Ντοκουμέντα από το αρχείο της Ρόζας Ιμβριώτη«, έκδοση ΠΟΓ Ελλάδας, χωρίς χρονολογία.
Στην επιμέλεια της έκδοσης αυτής δούλεψαν και οι: Ρούλα Κουκούλου, Ναταλία Αποστολοπούλου, Μαρία Κυριακίδου, Ελένη Ξένου και ο σύντροφος της ζωής της Ρόζας, Γιάννης Ιμβριώτης.
Πρακτικό ιδρύσεως, καταστατικό, πρακτικά συνεδριάσεων (όλα από τον Φεβρουάριο του 1946),
και ακόμη, το πρόγραμμα και οι ομιλίες του συνεδρίου, τα τηλεγραφήματα, οι χαιρετισμοί (όπως είπαμε, Μάρτιος του 1946), και πολλά άλλα.
Ωστόσο, στην τρίτη σελίδα το βιβλίο αυτό γράφει «Τόμος Α'».